توحید افعالی در نظام فلسفی ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز

2 کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

نظر به گستردگی ابعاد موضوع (توفیق میان عقل و نقل)، محوریت مقالۀ حاضر تنها توحید افعالی خواهد بود. مسئلۀ اصلی تحقیق جایگاه توحید افعالی در حکمت متعالیۀ صدرا و براهین عقلی و نقلی وی در این زمینه می‌باشد. لذا در این جستار، پس از تبیین توحید افعالی، به انحصار هستی‌بخشی و تأثیر استقلالی در فاعلیت الهی، و نظریۀ فاعلیت بالتجلی و مجرای فیض بودن عقول و ژرف‌اندیشی صدرا در باب اختیار آدمی از منظر عقل و نقل به عنوان مبانی توحید افعالی، بیان خواهیم کرد که صدرا با دو برهان ارجاع علیت به تشأن و قاعدۀ بسیط الحقیقه به اثبات آرای خود می‌پردازد. همچنین، در این تحقیق که به روش توصیفی-استنباطی صورت پذیرفته، شبهات فکری برآمده از برخی اندیشه­های کلامی پاسخ درخوری می­یابد. ثانیاً به دلیل هم­افق شدن مرز­های حکمت صدرایی با عرفان نظری، صدرا در حل و فصل مسایل توحید از حکمت سینوی پیشی می­گیرد. ثالثاً لوازم توحید افعالی، همچون نظریۀ وحدت وجود و ارجاع علیت به تشأن، اراده و علم پیشین الهی، مسئلۀ جبر و اختیار در افعال بشر، در پرتو دو حجت عقل و دین تبیین می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Unity of Divine Acts in Mulla Sadra’s Philosophical System

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammad Sajedi 1
  • Fatemeh Zare 2
چکیده [English]

In this research, the methodology of which is descriptive-inferential, our problem is the role of the unity of divine acts in Mulla Sadra’s transcendent philosophy and the evaluation of his arguments on it. In this regard, after explaining the concept of “unity of divine acts”, we show that since the boundaries of Sadra’s philosophical system approaches speculative mysticism, Sadra’s system in solving the Unity problems transcends Avicenna’s philosophical system. Finally, we prove that the corollaries of the theory of unity of divine acts, such as the theory of union of existence, free will and divine foreknowledge, and etc., are appropriately explained by Sadra’s philosophical system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • Mulla sadra
  • Transcendent Philosophy
  • Unity
  • divine acts