تشبیه یا تنزیه از دیدگاه امام علی(ع)

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت معلم آذربایجان

چکیده

گرایش به خدا در فطرت انسان‌ها قرار داده شده و آدمی در طول تاریخ در پی شناختن خدای خود بوده و بسا که در این مسیرْ مصادیق ناشایست را به عنوان خدا پرستیده است. برخی برای شناخت خدا او را به انسان یا موجودات دیگری تشبیه می‌کنند و حتّی قائل به تجسّم خدا می‌شوند، و برخی دیگر برای در امان ماندن از تشبیه دچار تنزیه مطلق می‌گردند و می‌گویند که ما را راهی برای شناخت خدا نیست. امام علی (ع) تشبیه را ردّ کرده و برای ردّ آن، ادلّه‌ای به میان آورده است. از آن جمله: همتا نداشتن خدا، این‌که شباهت مخلوقات به یکدیگر دلیل بی‌همتایی خداست، احاطه‌ناپذیری خدا و.... او برای ردّ تجسیم نیز، ادلّه و شواهدی آورده است، همچون این‌که عظمت نفوذناپذیر خدا مانع رؤیت‌اش است، و نیز تقدّم زمانی خداوند، همانند نداشتن او، مکان‌مند نبودن او، خستگی‌ناپذیری و عدم عجز و عدم تحمل رنج و...؛ و در این راستا آیات موهم تجسیم را تأویل کرده است. علی(ع) تنزیه مطلق را قبول ندارد و قائل به این است که خدا را در حدّی که خود خدا و پیامبران‌اش معرّفی کرده‌اند و بر اساس آیات و افعال‌اش می‌توان شناخت؛ ولی برای شناخت ذات و کُنه صفات‌اش راهی نیست. او برای تنزیه نیز ادلّه‌ای آورده است، مثل: حدّ نداشتن خدا، محاط نبودن خدا، و توصیف‌ناپذیری خدا.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Semantic Study of the Names and Attributes of Allah in Imam ‘Ali’s (a.s) Point of View

نویسنده [English]

  • Samad Abdullahi Abid
چکیده [English]

The belief in Allah and having the inclination towards Him is of the innate human disposition; and human beings have throughout the history sought to know their God and many have undeservingly applied the quest to false gods whom they have worshiped. In order to know Allah, some people liken Him to human beings or other creatures and even they attribute a body to Him; yet others establish absolute transcendence of God in order to avoid comparison claiming that they can by no means come to know God. Imam ‘Ali (a.s) rejects the comparison and establishes arguments on it such as the following: Allah has no match; the similarities among the creatures are the reasons of the uniqueness of Allah; Allah cannot be encompassed, etc. As for the rejection of anthropomorphism, he mentions some reasons and evidence such as the following: The impenetrable tremendousness of Allah withholds vision. Allah is pre-eternal; Allah is unmatched and place embraces Him not. He is never weary and incompetent and is not affected by suffering, and so forth. Thus, Imam ‘Ali (a.s.) interprets the Quranic verses which might have resulted in fanciful anthropomorphism. He does not establish the absolute transcendence of Allah, rather he knows that Allah can be discerned to the extent He Himself and His messengers did make Him known and as His signs and actions reveal. However, knowing the essence and the substance is by no means possible; The Imam (a.s) establishes some arguments for transcendence: Allah has no limits: Allah cannot be encompassed; Allah is beyond description.

کلیدواژه‌ها [English]

  • anthropomorphism
  • comparison
  • Imam Ali (a.s)
  • Transcendence