علم خدا به جزئیات متغیر از دیدگاه فیاض لاهیجی و نقد و بررسی دیدگاه وی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام اسلامی، گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران؛

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

لاهیجی در مسئله علم خداوند به جزئیات متغیر در ابتداء به نظریه علم خدا به جزئی از طریق کلی ابن‌سینا تکیه می‌کند که علم باری به اشیاء را صور مرتسمه و علم حصولی و از طریق علل و اسباب می‌داند لذا می‌کوشد تا تغییر در عالم اجسام  را به رابطه‌ی موجودات مادی به یکدیگر ارجاع دهد و با علم فعلی خداوند و تشکیک در وجود و بساطت ذاتی حق تعالی شبهه تغییر را پاسخ دهد. وی در نهایت قرائتی متمایز از صور مرتسمه که نزدیک به نظریه علم اجمالی در عین کشف تفصیلی ملاصدرا است ارائه می‌دهد و می‌گوید کمال مطلق ذات خداوند اقتضاء می‌کند که با علم اجمالی که علم بسیط ذاتی است تمامی صورت ها به نحو تفصیلی و متمایز از هم برای حق تعالی از ازل معلوم  باشد. این مقاله با استفاده از روش توصیفی و کتابخانه‌ای می‌کوشد تلاش لاهیجی برای رفع شبهه تغییر در علم خدا به جزئیات متغیر را به کمک برخی مبانی فلسفی  بررسی و نقد کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Fayyaz Lahiji's View on God's Knowledge of Variable Particulars

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Reza Mohajeri 1
  • azizollah Afshar Kermani 2
  • mahdi najafi afra 3
1 PhD student in Islamic Theology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Iran,
2 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Concerning the issue of God’s knowledge of variable particulars, Fayyaz Lahiji relies on Ibn Sina’s theory of God’s knowledge of particulars, which is based on knowledge of universals, considering the God’s knowledge of objects as imprinted forms and acquired knowledge through causes. So, he tries to refer the change of the world of objects to the relationship of material beings with each other, and he responds the issue of change by the God’s active knowledge, and graduation in existence, and inherent simplicity of the Supreme Being. Finally, he offers a distinct interpretation of imprinted forms which is close to Mulla Sadra’s theory of undetailed knowledge as detailed unveiling. He says absolute perfection of God demands that, with the undetailed knowledge, all the forms are known for the Supreme Being in a detailed and distinct manner from each other. This article tries to investigate and criticize Lahiji’s attempt to solve the issue of change in God’s knowledge of variable particulars with the help of some philosophical foundations by using a descriptive and library method.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fayyaz Lahiji
  • God’s Knowledge
  • the Knowledge of the Variable Particulars
  • Imprinted Forms
  • Ibn Sina
  1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، چاپ ششم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1393.
  2. ابن سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، به اهتمام محمود شهابی، تهران، دانشگاه تهران، 1339.
  3. ابن سینا، حسین بن عبدالله، الالهیات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن زاده آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1418ق.
  4. ابن سینا، حسین بن عبدالله، التعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم، مرکز نشر دفتر تبلیغات اسلامی، 1404.
  5. ابن سینا، حسین بن عبدالله، الهیات نجات، ترجمه و پژوهش سید یحیی یثربی، تهران، انتشارات فکر روز، 1370.
  6. جوادی آملی، عبدالله، شرح حکمت متعالیه جلد 6 اسفار، تهران، انتشارات الزهرا، 1372.
  7. سبزواری، هادی، شرح منظومه، بخش حکمت، قم، دارالعلم، 1379.
  8. لاهیجی، عبدالرزاق، شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام، چاپ سوم، قم، موسسه امام صادق علیه .
  9. لاهیجی، عبدالرزاق، سرمایه ایمان، تحقیق صادق لاریجانی، تهران، انتشارات الزهراء، 1372.
  10. لاهیجی، عبدالرزاق، گوهر مراد، چاپ دوم، تهران، نشر سایه، 1388.
  11. مصطفوی، سید حسن، صفات الهی (تقریرات درس کلام اسلامی)، قم، مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم، 1385.
  12. ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، قم، دارالمعارف الاسلامیة، 1383.
  13. ملاصدرا، صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح اصول کافی، تحقیق علی عابدی، تصحیح خواجوی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.