ناسازگاری‌ها در رهیافت صدرایی از قاعده فرعیه؛ برآیند جدال‌های دشتکی و دوانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری حکمت متعالیه دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

در آثار ملاصدرا با دو مدل از قاعده فرعیه مواجه­ایم. ملاصدرا در مواضعی، ثبوت ثابت در قاعده فرعیه را شرط و در برخی مواضع براساس عدم الزام ثبوت ثابت سخن می‌گوید. ملاصدرا در مواضع کاربست قاعده فرعیه نیز مختلف سخن می‌گوید و این نکته بر اهمیت موضوع می‌افزاید. این ناسازگاری­ها به جدال دوانی و دشتکی درباب قاعده فرعیه باز می­گردند و لازم است براساس متون آن­ها، عبارات صدرا را تفسیر کرد. در این نوشتار سعی شده خوانشی نوین از ملاصدرا بر مدار منابع اندیشه او در حوزه فلسفی شیراز بدست داده و بر اساس نزاع دشتکی و دوانی در الزام یا عدم الزام ثبوت ثابت در قاعده فرعیه، چرایی این ناسازگاری را توضیح و دیدگاه دشتکی را به عنوان نظریه مختار ملاصدرا معرفی کرده و نشان دهیم که الزام ثبوت ثابت چه لوازمی را در فلسفه صدرایی به بار خواهد آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Inconsistency in Mulla Sadra’s Approach to The Principle of Presupposition

نویسنده [English]

  • Ahmad Hosseini
PhD of Transcendent Theosophy, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the Mulla Ṣadra’s works, there are two different accounts of the “principle of presupposition”. It seems that this two different accounts are inconsistent. There are strong intertextual relationships between Mulla Ṣadra  and Jalal al-Din Davani and  Sadr al-Din Dashtaki’s works. The two different accounts of Mulla Ṣadra can be traced back to a dispute between Davani and Dashtaki about this principle. Considering intertextual relationships in Mulla Sadra's works, I will present a new reading of Mull Ṣadra's real position on the meaning of the principle.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Ṣadra
  • Jalal al-Din Davani
  • Sadr al-Din Dashtaki
  • The Principle of Presupposition

مراجع

  1.  ابن سینا، حسین. 1404. الالهیات من کتاب الشفا. تصحیح سعید زائد. قم: مکتبه آیه الله المرعشی.

    1. بهمنیار بهمنیار، ابن مرزبان. 1375. التحصیل. چ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    2. حسینی سنگ چال، سید احمد (1400)، رساله دکتری «مساله اتصاف ماهیت به وجود در حکمت متعالیه». دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
    3. حسینی سنگ چال، سید احمد، سعیدی مهر، محمد. 1399. «نظریه حمل سید صدرالدین دشتکی». منطق پژوهی. دوره10. شماره2. ص 113 ـ135‌.
    4. ـــــــــــــــــــــــــــــ «قاعده فرعیه در سازمان فکری جلال الدین دوانی». در دست داوری.
    5. ــــــــــــــــــــــــــــ «مساله اتصاف ماهیت به وجود در فلسفه ملاصدرا»، در دست تالیف.
    6. دشتکی، صدرالدین. الحاشیه القدیمه علی الشرح الجدید. مجلس شورای اسلامی. ش1755 .
    7. ــــــــــــــــــ . الحاشیه القدیمه علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه آستان قدس رضوی. ش1353خ.
    8. ــــــــــــــــــ . الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه مدرسه سپهسالار. ش1368‌.
    9. ـــــــــــــــــ . الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه مجلس شورای اسلامی. ش1756 .
    10. ـــــــــــــــــ . الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه آستان قدس رضوی. ش473‌.

    12.‌ دوانی، جلال الدین. الف. الحاشیه الاجد علی الشرح الجدید للتجرید. نسخه خطی. کتابخانه مجلس شورای اسلامی. شماره 1998‌.

    1. شیراز، صدرالدین محمد.1981. الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه. ج1، ج2، ج3، ج7. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
    2. ـــــــــــــــ .1422. شرح الهدایه الاثیریه. بیروت: موسسه التاریخ العربی.
    3. ـــــــــــــــ . 1382. شرح و تعلیقه ملاصدرا بر الهیات شفا. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
    4. ـــــــــــــــ . 1378. سه رساله فلسفی؛ المسائل القدسیه. چ3. قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.

    17.ـــــــــــــــ . 1420ب. مجموعه رسائل فلسفی؛ رساله الفوائد. چ2. تهران: انتشارات حکمت.

    18.ـــــــــــــــ . 1420د. مجموعه رسائل فلسفی؛ رساله الشواهد. چ2. تهران: انتشارات حکمت.

    1. ــــــــــــــ .1363الف. المشاعر. ترجمه عمادالدوله. چ2. تهران: طهوری.
    2. ــــــــــــــ . 1302الف. مجموعه الرسائل التسع؛ رساله الاتصاف. قم: مکتبه المصطفی.
    3. ــــــــــــــ .1366. تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجویی. قم: بیدار.
    4. قوشچی، علی بن محمد. 1393. شرح تجرید العقائد. به انضمام حواشی قدیم دوانی. تصحیح محمد حسین زارعی رضائی. قم: انتشارات رائد.

     

     

فلسفه و کلام اسلامی
دوره 55، شماره 1
شهریور 1401
صفحه 49-29

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار