بررسی و تحلیل فایده‌مندی حمل شیء بر ذات خود از منظر فیلسوفان مسلمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه و کلام، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی، «سمت» تهران

چکیده

 
تقسیم حمل به حمل اوّلی و حمل شایع از جمله تقسیمات مهمّ در مبحث حمل است. افزون بر این، تبیین چگونگی مغایرت میان موضوع و محمول از جمله مباحث اساسی در این‌باره است. بیان فایدۀ آن دسته از قضایای حمل اوّلی که در آنها موضوع و محمول اختلافی با یکدیگر ندارند، مسئله‌ای اساسی است. بیشتر فیلسوفان مسلمان این چنین قضایایی را خالی از فایده می‌دانند؛ زیرا معنای جدیدی در برندارد، امّا یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد، از آنجا که چنین گزاره‌هایی مشتمل بر تصدیق است، لذا می‌توان نوعی فایده‌مندی برای چنین قضایایی را تصوّر نمود که با معنای مورد نظر حکما منافاتی نداشته باشد. اساساً فایده داشتن این گزاره‌ها براساس تصدیقی است که نسبت به این‌گونه گزاره‌ها صورت گرفته است که به معنای تطابق با واقع بوده و متضمّن وحدت، تشخّص و عینیّت است. نگارنده پس از برّرسی و تحلیل این مسئله، در این نوشتار نشان داده است که معنای مورد نظر حکما با مفید بودن این‌گونه از گزاره‌ها منافاتی ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of the Muslim philosophers’ Views on the Predication of a Thing on Itself

نویسنده [English]

  • Hamidreza Khademi
Associate Professor, Department of Philosophy and Theology, Institute for Research and Development of Humanities, "SAMT",
چکیده [English]

The division of prediction into primary and common is one of the important divisions in the issue of prediction. In this article we address the uses of those first-instance propositions in which the subject and predicate are the same. Most Muslim philosophers find them useless, because they believe that such propositions do not have a new meaning. But, the research findings show that since such propositions contain judgement, one can imagine a benefit for them. The usefulness of these propositions is based on the judgement that has been made in them, which suggests correspondence to reality and implies unity and objectivity. After analyzing this, it is shown that the meaning intended by the opponent philosophers does not contradict the usefulness of such propositions. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Predication
  • Primary Predication
  • Common Predication
  • Predication of a Thing to its Essence
[1] آشتیانی، سیّد جلال الدین (1378). منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران (رسالۀ بسیط الحقیقة و وحدت وجود، حکیم نوری). قم، بوستان کتاب.
[2] ابن‌سینا، حسین‌بن عبداللّه (1376). الإلهیّات من کتاب الشفاء. محقّق: حسن حسن زاده آملی. قم، بوستان کتاب.
[3] ________________(1405). الشفاء (المنطق). تحقیق محمود الخضیری، قم، منشورات مکتبة آیة ا... المرعشی النجفی.
[4] ________________(1371). المباحثات. تصحیح و تعلیق محسن بیدار فر، قم، انتشارات بیدار.
[5] ارسطو، (1999). النصّ الکامل لمنطق أرسطو. تحقیق و تقدیم: فرید جبر. مراجعۀ: جیرار جهامی، رفیق العجم. بیروت، دار الفکر اللبنانی.
[6] ابن‌کمونه، سعدبن منصور (1387). شرح التلویحات اللّوحیّة. تصحیح: نجفقلی حبیبی، تهران، انتشارات میرات مکتوب.
[7] جوادی آملی، عبداللّه (1382). رحیق مختوم. قم، اسراء.
[8] زنوزی، علی (1378). مجموعه مصنّفات آقا علی مدرّس. تصحیح، تعلیق و مقدّمه: محسن کدیور. تهران، انتشارات اطّلاعات.
[9] سبزواری، هادی(1369)، شرح المنظومة (با تعلیقات حسن حسن زاده آملی)، تقدیم و تحقیق مسعود طالبی، تهران، نشر ناب.
[10] سهروردی، یحیی‌بن حبش (1392). حکمة الإشراق، شارح: قطب الدین شیرازی با تعلیقات ملّاصدرا، تصحیح: نجفقلی حبیبی و حسین ضیائی به اشراف سیّد محمّد خامنه‌ای. تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[11] ________________ (1334). منطق التلویحات. تحقیق و تقدیم: علی اکبر فیّاض. تهران، دانشگاه تهران.
[12] شیرازی، سیّد رضی (1392). درس‌های شرح منظومۀ حکیم سبزواری. تهران، انتشارات حکمت.
[13] صدرالمتألّهین، محمّدبن ابراهیم (1361). ایقاظ النائمین. تصحیح و مقدّمه: محسن مؤیّدی، تهران، انتشارات مؤسّسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[14] _______________________(1366). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح: محمّد خواجوی. قم، انتشارات بیدار.
[15] ___________________ (1981). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیّة الأربعة. بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[16] ___________________ (1360). الشواهد الربوبیّة فی مناهج السلوکیّة (با حواشی حکیم سبزواری). تصحیح، تعلیق و مقدّمه: سیّد جلال الدین آشتیانی. تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
[17] ___________________ (1375). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألّهین. تصحیح و تحقیق: حامد ناجی اصفهانی. تهران، انتشارات حکمت.
[18] ____________________ (1363). المشاعر. به اهتمام: هانری کربن. تهران، کتابخانۀ طهوری.
[19] طباطبایی، سیّد محمّد حسین (1386). نهایة الحکمة. تصحیح و تعلیق: غلامرضا فیّاضی. قم، انتشارات مؤسّسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
[20] طوسی، محمّدبن محمّد (1376). اساس الاقتباس. تصحیح: مدرّس رضوی. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[21] فارابی، محمّدبن محمّد (1987). التعلیقات. تحقیق: جعفر آل یاسین. بیروت، دار المناهل.
[22] ______________ (1408). المنطقیّات. تحقیق: محمّد تقی دانش پژوه. قم، منشورات مکتبة آیة ا... المرعشی النجفی.
[23] فرگه. گوتلوب (1367). دربارۀ معنی و مصداق. ترجمۀ: منوچهر بدیعی، مجلّۀ فرهنگ. کتاب دوم و سوم. تهران، مؤسّسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[24] فخررازی، محمّدبن عمر (1373). شرح عیون الحکمة. تحقیق: احمد حجازی و احمد السقاء. تهران، مؤسّسة الصادق للطباعة و النشر.
[25] قطب الدین رازی، محمّدبن محمّد (1381). المحاکمات بین شرحی الإشارات با حواشی میرزا حبیب اللّه باغنوی. تصحیح: مجید هادی زاده، تهران، میراث مکتوب.
[26] قوام صفری، مهدی (1388). مابعد الطبیعه چگونه ممکن است؟. تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
[27] میرداماد، محمّد باقر (1385). مجموعه مصنّفات میرداماد (الأفق المبین). به اهتمام: عبداللّه نورانی. تهران، دانشگاه تهران.