تبیین اصالت وجود از نظر ملاصدرا با توجه به تفاسیر آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ـ فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران

2 استاد گروه فلسفه پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 دانشیار گروه فلسفه پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

مسئله این مقاله ضمن بررسی چند تفسیر اصلی از اصالت وجود، تفسیر دیدگاه ملاصدرا با روش راوی سوم است. طبق این تفسیر آنچه در اصالت وجود اصل است، تمایز ذهن و عین یا ماهیت و وجود و تفاوت احکام هر یک و رابطه آن­ها است. با این حال ملاصدرا مدعای خویش را در قالب قضیه «وجود موجود است» بیان می­کند و این قضیه را از سنخ حمل شایع صناعی می­داند. در تفسیر این مقاله از دیدگاه ملاصدرا سه گزاره اصلی درون مایه اصالت وجود وی می­باشد: وجود مصداق دارد، ماهیت در خارج مصداق ندارد و ماهیت به عرض وجود و مجازا در خارج مصداق دارد. این سه گزاره به صورت کلی در سایر تفاسیر نیز مطرح می­شود، اما شرح هر کدام متفاوت است. اما تمایز اصلی تفسیر این مقاله، آن است که ماهیت اساسا امکان صدق بر خارج را ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mullā Ṣadrā’s View on the Principality of Existence

نویسندگان [English]

  • mojtaba sheikh 1
  • mohammand mohammadrezai 2
  • yahya kabir 3
1 PhD Candidate of Philosophy, University of Tehran
2 Professor of philosophy, University of Tehran
3 Associate Professor of Philosophy, University of Tehran
چکیده [English]

.
In addition to a study of the major interpretations of the "principality of existence", (ʾIṣāla al-wujūd) this article studies Mullā Ṣadrā's view through the third person narration method. According to this method, the main point in "principality of existence" is the distinction, the rules and the relation of existence and quiddity. Mullā Ṣadrā describes his view in the form of the proposition, "Existence exists", and he claims that this proposition is a "common technical Predication." This proposition can be interpreted as follows: 1. Quiddity has instantiations in the external world. 2. Quiddity does not have any instantiation in the external world. 3. Quiddity, primarily, does not have any instantiation in the external world, but it has instantiations through existence. There are many explanations for each of the three interpretations. The major point of this article is that it is not possible for quiddity in-itself to exist in the external world.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mullā Ṣadrā
  • Principality of Existence
  • Quiddity
  • Predication
]1[ بنان، غلامرضا، کاکایی، قاسم (1394)، «نقد تفسیر عرفی از اصالت وجود صدرایی»، فلسفه و کلام اسلامی، تهران، سال 48، شماره 1، بهار و تابستان، ص 50-35.
]2[ جوادی آملی، عبدالله (1375)، رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه، تنظیم و تدوین حمید پارسانیا، قم: مرکز نشر اسراء.
]3[ حسینی، داوود، (1398)، وجود و ذات: تفسیری از صدرا در سیاق تاریخی، قم، انتشارات حکمت اسلامی.
]4[ سهروردی، شهاب الدین/ شیخ اشراق (1372)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق جلد یکم، مصحح: هانری کربن، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه) وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
]5[ سهروردی، شیخ شهاب الدین/ شیخ اشراق (1380)، حکمت الاشراق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
]6[ صادقی حسن آبادی، مجید، گنجور، مهدی، (1388)، «تحلیل روشمند دو قرائت از اصالت وجود ملاصدرا»، متافیزیک، اصفهان، دوره جدید شماره 1 و 2، بهار و تابستان، ص 98-81.
]7[ صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم/ ملاصدرا (1361)، مشاعر، ترجمه و توضیح غلامحسین آهنی، تهران: انتشارات مولی.
]8[-------------------- (بی­تا)، الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
]9[ -------------------- (1420 ه.ق)، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالهین، تهران: حکمت.
]10[ -------------------- (بی­تا)، الحاشیه علی الاهیات الشفاء، قم: انتشارات بیدار.
]11[-------------------- (1360)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
]12[ عبودیت، عبدالرسول، (1382)، «اصالت وجود»، معرفت فلسفی، قم، سال اول، شماره 2، زمستان، ص 206-177.
]13[ عبودیت، عبدالرسول (1385)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی: جلد اول هستی شناسی و جهان شناسی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی؛ قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
]14[ عبودیت، عبدالرسول (1390)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی: جلد دوم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی؛ قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
]15[ غفاری، حسین، مظفری، سید محمد، فیاض صابری، عزیزالله، (1396)، «تفسیر اصالت وجود و اعتباریت ماهیت و کاربرد معرفت شناختی ماهیت از نگاه صدرا»، آموزه های فلسفه اسلامی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 21، پاییز و زمستان، ص 91-67.
]16[ فیاضی، غلامرضا (1387)، هستی و چیستی در مکتب صدرایی: تاملی نو در اصالت وجود و اعتباریت ماهیت و تفاسیر و ادله و نتایج آن، تحقیق و نگارش حسینعلی شیدان­شید، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
]17[ قمی، محمد، (1395)، «تبیینی نو از اصالت وجود و ماهیت از منظر استاد خسروپناه»، جاویدان خرد، تهران، شماره 30، پاییز و زمستان، ص 156-133.
]18[ مطهری، مرتضی، (1368)، شرح مبسوط منظومه (جلد 9 مجموعه آثار شهید مطهری)، تهران و قم، انتشارات صدرا.
]19[ مصباح یزدی، محمد تقی (1380)، شرح اسفار، تحقیق و نگارش محمد تقی سبحانی، ج1، جزء1، چاپ اوّل، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
]20[ نبویان، محمدمهدی، (1395)، جستارهایی در فلسفه اسلامی: مشتمل بر آراء اختصاصی آیت الله فیاضی جلد اول، گردآوری و تدوین سید محمدمهدی نبویان، قم، انتشارات حکمت اسلامی.