بررسی رأی ابن‌سینا درخصوص تأثیرگذاری تخصص فلسفی بر نحوۀ پاسخ‌دهی به موقعیت‌های شهودی (با نگاهی تطبیقی به دیدگاه برخی فیلسوفان آزمایشگر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری رشتۀ حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران؛

چکیده

 
شهود از روش‌های داوری درخصوص مسائل فلسفی است که دسته‌ای با کاربرد آن موافق‌اند و عده‌ای مخالف. در میان مخالفان کاربرد شهود، گروهی با استناد به پاسخ‌های شهودی مختلفی که به موقعیت شهودبرانگیز واحد داده می‌شود، روش شهودی را نامطمئن یا نادرست می‌دانند. در مقابل، دسته‌ای از موافقان شهود می‌گویند عوامل غیراصیلی که به اصل روش شهودی ربطی ندارند، داوری‌های شهودی را متعارض می‌کنند. در این پژوهش، از میان عوامل غیراصیل، میزان تخصص را مدنظر قرار داده‌ایم و آن را از عوامل راهبری یا انحراف شهودها معرفی کرده‌ایم. همچنین نظرخواهی از متخصصان است که پاسخ صحیح به موقعیت شهودی را پیش رویمان می‌گذارد، نه نظرسنجی از تمامی توده‌های مردم. ابن‌سینا نیز هم‌آوا با نظر اخیر، در پاسخی که به یکی از منتقدان موقعیت شهودبرانگیز انسان معلق می‌دهد، این حجت را برای همه مناسب نمی‌داند و نظرسنجی از حکمای کارکشته را عامل کشف پاسخ درخور به آن می‌داند. ثمرۀ تفسیر این‌چنینی از پاسخ ابن‌سینا به منتقدش این است که دیگر شیخ به پاسخ غرض‌ورزانه و حملۀ به شخصیت منتقد محکوم نمی‌شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Examination of Avicenna’s View on the Impact of Philosophical Expertise on Quality of Intuitive Replies (A Comparative Study with regard to Some of Experimental Philosophers’ Standpoints)

نویسنده [English]

  • Seyyed Ali Hosseini
. PhD Candidate, Transcendent Philosophy, Ferdowsi University, Mashhad, Iran;
چکیده [English]

Intuition is a philosophical judgment tool. Some accept it as a method in philosophy and others deny it. On the deniers' side, some philosophers, based on the diversity of responses to intuition pumps, consider it as an uncertain or invalid method. By contrast, the others claim that the incidental factors because distorted responses and there is not any wrong in intuitive method by itself. Here the level of expertise considered as one of the external factors that causes the accuracy or inaccuracy of intuitions. An accurate intuitive response can be found by questioning experts, not lay people. Avicenna’s view is compatible with the expertise-based view. In his rejoinder to a critic, he mentioned the intuitive arguments are not proper for all, but for those who possess perspicuity and subtle intelligence and his reply implies that he trusted the responses of meticulous philosophers more than others. This comparative work suggests a novel reading of Avicenna’s reply to his critic and reconsiders the interpretation that charges him with engaging in an ad hominem argument.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna Thought Experiment
  • Intuition
  • Experimental Philosophy
  • Expertise-Based Theory

مراجع

[۱] ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (۲۰۰۷). أحوال النفس. پاریس، دار بیبلیون.
[۲] ــــــــــ (۱۳۸۱). الاشارات و التنبیهات. تحقیق مجتبی زارعی، قم، ب‍وس‍ت‍ان‌ک‍ت‍اب‌.
[۳] __________ (۱۳۸۶). الاشارات و التنبیهات. شرح خواجه نصیرالدین طوسی، تحقیق حسن حسن‌زادۀ آملی، قم، ب‍وس‍ت‍ان‌ ک‍ت‍اب‌.
[۴] ــــــــــ (۱۳۸۲). الأضحویة فی المعاد. تهران، شمس تبریزی.
[۵] ــــــــــ (۱۹۵۳). رسائل ابن‌سینا. استانبول، مطبعه ابراهیم خروز.
[۶] ــــــــــ (۱۹۷۸). کتاب الانصاف. کویت، وکالة المطبوعات.
[۷] ــــــــــ (۱۳۷۱). المباحثات. قم، بیدار
[۸] ــــــــــ (۱۳۶۳). المبدأ و المعاد. تهران، موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران - دانشگاه مک گیل.
[۹] ــــــــــ (۱۳۷۹). النجاة. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[۱۰] __________ (۱۳۷۵). النفس من کتاب الشفاء. قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
[۱۱] ارسطو (بی‌تا). ‌علم الأخلاق إلی نیقوماخوس. ترجمۀ احمد لطفی سید، بیروت، دار صادر.
[۱۲] اجلی، سمیه؛ کاوندی، سحر (۱۳۹۶). «براهین ابن‌سینا بر ادراک حضوری ذات، در بوتۀ نقد و ارزیابی». تاریخ فلسفه، شمارۀ ۲، صص۹۵ـ۱۱۸.
[۱۳] اسحاقی‌نیا، اسماء؛ زمانیها، حسین (۱۳۹۴). «بررسی و تحلیل نسبت خودآگاهی با مبانی متافیزیکی در فلسفۀ ابن‌سینا». جاودان خرد، شماره ۲۸، صص۴۱ـ۶۰.
[۱۴] آهنچی، امید؛ انواری، سعید (۱۳۹۰). «برهان انسان معلق ابن‌سینا و بررسی امکان تحقق عملی آن». حکمت سینوی، شماره ۴۶، صص۷۹ـ۹۴.
[۱۵] جهامی، جیرار (۱۴۲۵). موسوعة مصطلحات ابن‌سینا (الشیخ‌الرئیس). بیروت، مکتبة لبنان ناشرون.
[۱۶] حسن‌زاده آملی، حسن (۱۳۸۵). دروس معرفت نفس. قم، ال‍ف‌. لام‌. م‍ی‍م‌.
[۱۷] حسینی، سیدعلی (۱۳۹۵). آزمایش‌های فکری در آثار ابن‌سینا و تحلیل آن. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. قم، دانشگاه قم.
[۱۸] ــــــــــ (۱۳۹۹). «بررسی اختلاف‌نظر شیخ‌الرئیس و متکلمان اتمیست دربارۀ روایی کاربرد ایده‌آل‌سازی‌های ریاضیاتی در طبیعیات». تأملات فلسفی، شمارۀ ۲۴، صص۳۶۵ـ۳۹۸.
[۱۹] سعیدی‌مهر، محمد؛ خادم‌زاده، وحید (۱۳۸۸). «تحلیل ایدۀ انسان معلق در فضا براساس مدل منطقی سورنسن». نامۀ حکمت، شمارۀ دوم، صص۱۲۹ـ۱۵۲.
[۲۰] صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم (۱۹۸۱). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. چاپ سوم، بیروت، دار احیاء الثرات العربی.
[۲۱] فخر رازی، محمدبن‌عمر (بی‌تا). شرح الفخر علی الاشارات. قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
[۲۲] نائیجی، محمدحسین (۱۳۸۷). ترجمه و شرح کتاب نفس شفا. قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
[۲۳] یعقوبیان، محمدحسین (۱۳۹۴). «فلسفۀ فراروان‌شناسی از منظر ابن‌سینا». فلسفۀ دین، شمارۀ ۲، صص۴۱۳ـ۴۴۰.
[24] Baehr, Jason (?). “Virtue Epistemology”. Url= <https://iep.utm.edu/virtueep/>
[25] Battal, Heather (1998). “What is Virtue Epistemology?”. Twentieth World Congress of Philosophy in Boston, Massachusetts, URL= <https://www.bu.edu/wcp/Papers /Valu/ValuBatt.htm>
[26] Cappelen, Herman (2012). Philosophy without intuitions. Oxford, Oxfrod university press
[27] Cullen, Simon (2010). “Survey-driven romanticism”. Review of Philosophy and Psychology. 1 (2), Pp. 275-296.
[28] Deutsch, Max (2015). The myth of the intuitive: experimental philosophy and philosophical method. Cambridge, Massachusetts, The MIT
[29] Fischer, Eugen; Collins, John (2015). Experimental Philosophy, Rationalism, and Naturalism: Rethinking Philosophical Method. London & New York, Routledge
[30] Häggqvist, Sören (1996). Thought Experiments in Philosophy. Stockholm, Almqvist & Wiksell international.
[31] Hasse, Dag Nikolaus (2000). Avicenna's De anima in the Latin West: the formation of a peripatetic philosophy of the soul 1160-1300. London, Warburg Institute
[32] Hogarth, Robin (2001). Educating intuition. Chicago, University of Chicago Press.
[33] Horvath , Joachim; Grundmann, Thomas (2012). Experimental Philosophy and Its Critics. United Kingdom, Routledge.
[34] Khazaei, Z. (2013). “Epistemic Virtue from the Viewpoints of Mulla Sadra and Zagzebski”. Religious Inquiries, 2(4), Pp. 21-39.
[35] Marmura, M. E. (1986). “Avicenna’s ‘flying man’ in context”. The Monist 69, Pp. 383–395.
[36] Muehlethaler, Lukas (2009). “Ibn Kammûna on the Argument of the Flying Man in Avicenna’s Ishâr ât and al-Suhrawardî’s Talwîhât”. in: Y. Tzvi Langermann (ed), Avicenna and his legacy: a golden age of science and philosophy, Turnhout, brepols.
[37] Nado, Jennifer (2016). “The intuition deniers”. Philos Stud, 173: 781–800.
[38] Pritchard, Duncan (2018). “Extended virtue epistemology”. Inquiry, Vol. 61, NOS. 5–6, Pp. 632–647.
[39] Pust, Joel (2019). “Intuition”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/sum2019/entries/intuition/>.
[40] Reisman, David C. (2002). The making of the Avicennan tradition. Leiden, Brill.
[41] Seel, Norbert (2012). Encyclopedia of the sciences of learning. New York, Springer.
[42] Stuart, Michael; Fehige, Yiftach; Brown, James Robert (2018). The Routledge companion to thought experiments. London; New York, Routledge.
[43] Sytsma, Justin; Buckwalter, Wesley (2016). A Companion to Experimental Philosophy. Chichester, Wiley Blackwell.
[44] Turri, John, Mark Alfano, and John Greco (2019). “Virtue Epistemology”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), URL= <https://plato.stanford.edu/archives/ fall2019/entries/epistemology-virtue/>.
فلسفه و کلام اسلامی
دوره 54، شماره 1
شهریور 1400
صفحه 60-39

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار