بررسی ظرفیت های علم اشتدادی نزد سهروردی و ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی گرایش حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه فلسفه اسلامی دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان

چکیده

با التفات به تناظر حقیقی میان انسان با مراتب «هستی» و «حقیقت» و افزودن «شهود» - در حکمت اشراق - و «تأویل» - در حکمت متعالیه-، به مثابه یک روش در طول سایر طرق فهم حقیقت، امکان کشف ساحت وسیع­تری از علم میسور می­گردد که نه تنها با سایر ابزارها و روش­ها منافات ندارد بلکه جامع همه آن­ها قلمداد می­شود. هدف نوشتار حاضر این است که با بررسی مؤلفه­های مذکور در حکمت اشراق و متعالیه، ظرفیت­ این ساحت از علم، که می­توان آن را «علم اشتدادی» خواند، را مورد سنجش قرار دهد و در راستای نظریه­های مختلف فلسفه علم، به ارائه علم شناسی نوینی بپردازد. در این دو مکتب هستی ذومراتب بوده و انسان همواره در مسیر کشف حقیقت اعم از آفاقی و أنفسی در تکاپو است و به موازات ارتقای درجات وجودی افراد، طیف ممتدی از دریافت­ها و فهم­های متعدد نیز رخ می­دهد. از این­رو به نظر می­رسد با شناسایی ظرفیت­های علم اشتدادی در حکمت اشراق و متعالیه، علم به ابعاد مختلف یک شیء و حذف شکاف میان عالم و معلوم ممکن گردد؛ به گونه­ای که با مجوز دریافت­های متعدد از حقیقت واحد، به شکاکیت و نسبیت مذموم نیز منجر نگردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Suhrawardi and Mulla Sadra’s Views on Capacities of Intensificational Knowledge

نویسندگان [English]

  • aysooda hashem pour 1
  • Mohammad Bidhendi 2
1 Ph.D. student of Transcendental Philosophy, University of Isfahan
2 Associate Professor of Islamic Philosophy and Theology, Isfahan University
چکیده [English]

Through considering the real correspondence between human and the levels of existence and the two methods of finding truth: “intuition”, in Hikmah al-Ishragh, and “esoteric commentary”, in al-Hikmah al-Muta'aliyah, it can be possible to reach some form of knowledge.
In this article, through studying the aforementioned two methods in Hikmah al-Ishragh, and al-Hikmah al-Muta'aliyah, we examine the obtained knowledge, which can be called intensification knowledge (al-ilm al-ishtidadi), and can be introduced as a new kind of knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hikmah al-Ishragh
  • Intuition
  • Esoteric Commentary
  • al-Hikmah al-Muta'aliyah
  • Sohrewardi
  • Mulla Sadra
[1] ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1393). شعاع اندیشه و شهود در اندیشه سهروردی. تهران، حکمت.
[2] ابن­هروی، محمد شریف نظام­الدین احمد (1363). انوریه: ترجمه و شرح حکمه­الاشراق سهروردی. مقدمه: حسین ضیایی. تهران، امیر کبیر.
[3] امید، مسعود (1376). «درآمدی بر هستی شناسی شیخ اشراق». خردنامه صدرا. شماره 10.
[4] بیدهندی، محمد (1382). «بررسی و تحلیل معناشناسی تأویل و اعتبار معرفتی آن در اندیشه ملاصدرا». نامه مفید، شماره 41.
[5] ــــــــــــ (1382). «بررسی و تحلیل هستی شناسی تأویل ملاصدرا». دانشکده دوره ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، سال دوم، شماره 34.
[6] ــــــــــــ (1393). «درآمدی بر فلسفه علم وجودی ملاصدرا». راهبرد، سال بیست و سوم، شماره 71.
[7] داوری، رضا (1380). «ملاصدرا و هم­زبانی با فلسفه جدید». خردنامه صدرا، شماره 24.
[8] زمانی­ها، حسین؛ اکبریان، رضا (1388). «نقش وجودی انسان در معرفت بشری». مجله معرفت فلسفی، سال هفتم، شماره 2.
[9] سهرودی، شهاب الدین یحیی (1373). حکمه الاشراق. تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[10] ـــــــــــ (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح و مقدمه: هانری کربن و سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی. تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[11] ــــــــــــ (1379). رساله هیاکل النور. تصحیح و مقدمه: محمد کریمی زنجانی اصل، تهران، نقطه.
[12] ـــــــــــ (1380). شرح قصه غربت غربی. تهران، نشر تندیس.
[13] شهرزوری، شمس­الدین محمدبن‌محمود (1372). شرح حکمه­الاشراق. تصحیح و مقدمه: ضیایی تربتی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[14] صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیه فی المنهاج السلوکیه. تصحیح و تعلیق: سید جلال­الدین آشتیانی. مشهد، المرکز الجامعی للنشر.
[15] ـــــــــــ (1361). العرشیه. تصحیح: غلامحسین آهنی. تهران، مولی.
[16] ـــــــــــ (1363). المشاعر. به اهتمام هانری کربن. تهران، کتابخانه طهوری.
[17] ـــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تحقیق: محمد خواجوی. تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[18] ـــــــــ (1370). شرح اصول الکافی. تحقیق: محمد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[19] ــــــــــ (1981). الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه. (دوره 9 جلدی). بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[20] ــــــــــ (؟). الحاشیه علی الهیات الشفاء. قم، بیدار.
[21] ضیایی، حسین (1384). معرفت و اشراق در اندیشه سهروردی. تهران، فرزان.
[22] طباطبایی، سیدجواد (1368). درآمد فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران. تهران، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
[23] قطب­الدین شیرازی (1383). شرح حکمه­الاشراق. به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق. تهران، موسسه مطالعات اسلامی.