بررسی نقادانۀ کفر فطری از نظرصدرالمتألهین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

2 استاد یار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

چکیده

صدرا در تقسیم اشقیاء و کفار، از گروهی با نام کافر فطری یاد می‌کند که مقصود، وجود داعیۀ کفر در فطرت اولیۀ برخی نفوس است. کفر فطری با برخی دیدگاه‌های فلسفی صدرا و آموزه‌های دینی هم‌چون فطرت الهی انسان در قرآن، جبر و اختیار و وحدت نوعی انسان در بدو خلقت متعارض است؛ اما با بررسی آثار صدرا متوجه می‌شویم که: داعیۀ کفر بدون ضمیمۀ قدرت موجب کفر نمی‌شود و محذور جبر پیش نمی‌آید. میل به کفر با فطرت الهی و لوازم آن‌ از جمله شوق به خیر محض، منافاتی ندارد زیرا وجود انسان مجموعه‌ای از امیال متضاد است. تفاوت آدمیان در فطرت اولی در عین وحدت نوعی اولا با توجه به تفکیک مراتب فطرت قابل جمع است و ثانیا صرف استعدادهای متفاوت، موجب تفاوت در ذات نمی‌شود بلکه فعلیت این قوه و استعدادها، تغییر و تمایز نوع را به‌دنبال دارد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra’s Views on Innate Infidelity: A Critical Study

نویسندگان [English]

  • sepideh shafiee 1
  • Janan Izadi 2
1 MA of Islamic Philosophy and Kalam, University of Isfahan
2 Assistant Professor of Islamic Philosophy and Kalam, University of Isfahan
چکیده [English]

In his categorization of the unblesseds and infidels, Mulla Sadra mentions of a group, called innate infidels, whom he believes that they are born infidels. Innate infidelity contradicts with some of the other Mulla Sadra’s views, human divine nature, which is mentioned in Quran, human free will, and the unity of human genesis. We will show that the motivation of infidelity in human without power won’t result in infidelity or determination. Human tendency to infidelity is in consistency with his/her divine nature and its consequences like eagerness to the pure beneficence because human nature is a synthesis of different desires.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • Innate infidelity
  • Human Divine Nature
  • Original Nature
  • The Unblesseds
[1] قرآن کریم.
[2] ذبیحی، محمد (1380). ترجمه‌ی بخش نخست مبدأ و معاد، قم، اشراق.
[3] رسولی، زهرا؛ جهان، علی (1395). «ادراکات فطری (پیش آوردها) از نظر ملاصدرا»، فصلنامه جستارهایی در فلسفه و کلام، مشهد، سال 48، شمارۀ 97، پاییز و زمستان، صص 55-66.
[4] شیراوند، هدیه (۱۳۸۸). «بررسی تطبیقی نظریه فطرت از دیدگاه ملاصدرا، استاد مطهری و دکتر شریعت»، دانشگاه اصفهان.
[5] صدر الدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم (1366). شرح اصول کافی، ترجمه و تعلیق: محمد خواجوی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[6] ــــــــــــ (1363). اسرار الآیات، ترجمه و تصحیح: محمد خواجوی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[7] ــــــــــــ (1388). الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، ترجمه و شرح: یحیی کبیر، قم، مطبوعات دینی.
[8] ــــــــــــ (1376). رساله سه اصل، تصحیح: محمد خواجوی، تهران، مولی.
[9] ــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب، حاشیه: علی نوری، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[10] ــــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم، قم، بیدار
[11] ــــــــــــ (1363). رساله الحشر، ترجمه و تصحیح: محمد خواجوی، تهران، مولی.
[12] ــــــــــــ (1341). رساله عرشیه، ترجمه و تصحیح، غلامحسین آهنی.
[13] ــــــــــــ (1364). المظاهرالهیه، ترجمه و تعلیق: سیدحمید طبیبیان، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر.
[14] ــــــــــــ (1371). کسر اصنام جاهلیه، ترجمه: محسن بیدارفر، تهران، الزهرا (س).
[15] ــــــــــــ ( 1362). منطق نوین، ترجمه و شرح: عبدالمحسن مشکاة الدینی، تهران، آگاه.
[16] ــــــــــــ (1417). الشواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه، حاشیه: ملاهادی سبزواری، بیروت، موسسه التاریخ العربی.
[17] ــــــــــــ (1354). المبدا و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
[18] ــــــــــــ (1380). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ترجمه: محمد خواجوی، تهران، مولی.
[19] ــــــــــــ (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[20] غفوری‌نژاد، محمد (1394). «جایگاه فطرت در اندیشه‌های صدرالدین شیرازی»، پژوهش‌نامه امامیه، سال 1، شمارۀ 1، بهار و تابستان، صص7-29.