چیستی دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه دانشگاه مفید قم، قم، ایران

چکیده

این نوشتار بر آن است که طبیعت عقل یک معرفت اجمالی به­نحو یک دانش محض و ضروری نسبت به چیستی دین دارد. بر این اساس هرگاه عقل با واقع دین روبه­رو شود بر حسب آن دانش پیشینی پایه، در شناخت آن توفیق دارد و هرگاه دین­نمایی بر او عرضه شود یا پذیرفته نمی­شود یا در مصاف با آن معرفت اجمالی کنار گذاشته می­شود. بر پایه‌ی این شناخت اجمالی عقلی به‌واقع دین، بسیاری از تعریف‌های ناظر به چیستی دین از اعتبار می‌افتند. در نهایت، این معرفت اجمالی به پایه‌های دین، هم در عقل نظری و هم در عقل عملی، آشکارسازی شده و به یکدیگر پیوند داده می‌شوند. این پایه‌ها عبارتند از مبدأ هستی، راهنمای هستی و جهان غایی هستی در عقل نظری و مبدأ اخلاق، راهنمای اخلاق و جهان اخلاق در عقل عملی. اصل‌ها و پایه‌های هستی و اخلاق از دانش طبیعت عقل‌اند و با یکدیگر تعریفی از دین را به دست می‌دهند که می‌تواند مقبول همه باشد و از آراء شخصی فاصله بگیرد. با این تعریف می‌توان به شناخت جهانی دین نزدیک‌تر شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Nature of Religion

نویسنده [English]

  • Amir Divani
Associate Professor at Mofid University
چکیده [English]

This paper argues that the nature of reason has a prior and undifferentiated knowledge, purely and necessarily, of what religion is. Accordingly, whenever the reason encounters the reality of religion, based on this prior knowledge, it succeeds in recognizing this reality, and whenever reason encounters a pseudo religion, it does not accept this kind of religion and put it aside on the basis of that undifferentiated knowledge. Based on this undifferentiated knowledge, many of the definitions of religion are disregarded. Eventually, this knowledge is revealed both in theoretical and practical reason and the two are related to each other. These foundations in theoretical reason are the origin of the being, the guide of existence, and the ultimate world, and in practical reason, are the origin, the guide, and the world of morality. The principles and the bases of being and morality are the knowledge of the nature of reason that together provide a definition of religion that can be accepted by all the people and can be far from personal and individual opinions. By this definition, we can get closer to the universal knowledge of religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion
  • Nature of Religion
  • Definition of Religion
  • Rational Nature of Religion
  • Principles of Religion
[1] ابن سینا، حسین بن عبدالله (1403 ق)، الاشارات و التنبیهات، بی‌جا، دفتر نشر الکتاب، چاپ دوم.
[2] پترسون و...، مایکل (1393)، عقل و اعتقاد دینی، تهران، انتشارات طرح نو، چاپ هشتم.
[3] شیرازی، صدرالدین(ملاصدرا)(1368)، الحکمه المتعالیه فی‌السفار العقلیه، قم، منشورات مصطفوی، چاپ دوم.
[4] عابدی شاهرودی، علی (1394)، نقد قوه‌ی شناخت، به کوشش: محمدعلی اردستانی، جلد اول، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
[5] مظفر، محمدرضا (1400 ق)، المنطق، قم، انتشارات فیروزآبادی.