تقسیم بندی جدیدی از مفاهیم کلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر فلسفه و کلام

چکیده

تقسیمات مفاهیم کلی و اقسام معقولات به عنوان یکی از مهمترین مسائل فلسفی دارای جایگاهی ممتاز و تأثیرگذار در تفکر فلسفی است. بنا بر نظر مشهور در نگاه فیلسوفان مسلمان، معقولات به سه دسته معقولات اولی و معقولات ثانیه فلسفی و منطقی تقسیم می‌گردند. تقسیم‌بندی مشهور جامع و کامل نیست و به نظر می‌رسد این تقسیم‌بندی با ابهامات و اشکالاتی روبرو باشد، مانند ناسازگاری با بحث مفاهیم قدسی، واضح نبودن ارتباط آنها با مسئلۀ اصالت وجود و جایگاه مبهم برخی مفاهیم؛ در این نوشتار ابتدا نظر مشهور را تبیین و ترسیم نموده و سپس از رهگذر نقد و بررسی آن، سعی می‌شود تقسیم جدیدی ارائه گردد که اشکالات و ابهامات تقسیم مشهور را به دنبال نداشته باشد. در نهایت با مقسم قرار گرفتن مفهوم وجود، اقسام مفاهیم ذیل آن طبقه‌بندی گردیده و  تقسیم مشهور دچار تغییراتی اساسی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A New Division of General Concepts

نویسنده [English]

  • mohammad bonyani
Ph.D. and Researcher of Philosophy
چکیده [English]

The classification of general concepts and types of intelligibles is one of the most important philosophical issues that has had an important position and influence on philosophical thinking. According to some Muslim philosophers, the intelligibles are divided into three categories: primary intelligible and philosophical secondary intelligible and logical secondary intelligible. This famous division is not complete and seems to be confusing and is faced with some difficulties such as incompatibility with holy concepts and its vague relationship to the primacy of existence and some other concepts; in this article, at first, the famous narrative is described, and then we address it critically. A new division is proposed that does not include flaws and ambiguities of the famous division. Finally, the concept of existence is considered as the source of division and other concepts are considered the its branches and, in this way, the popular division of general concepts changes fundamentally.

کلیدواژه‌ها [English]

  • primary intelligible
  • philosophical secondary intelligible
  • logical secondary intelligible

مراجع

[1] ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1376). الالهیات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه.
[2] ــــــــــــــ (1413). الاشارات و التنبیهات (مع شرح النصیر الدین طوسی)، تحقیق سلیمان دنیا، بیروت، موسسه النعمان.
[3] احسایی، شیخ احمد (1278ق). شرح کتاب المشاعر، تبریز، چاپ سنگی.
[4] احمدی سعدی، عباس (1385). «معقولات ثانیه فلسفی از دیدگاه مشائیان»، مجله علوم اسلامی، تهران، شماره3، پاییز، صص51-66.
[5] اسماعیلی، مسعود (1389). «معقول ثانی در فلسفه صدرالمتالهین»، فصلنامه ذهن، تهران، دوره 18، شماره40، زمستان، صص 17-54.
[6] آشتیانی، سید جلال الدین (1363). منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، قم، انتشارات تبلیغات اسلامی.
[7] بنیانی، محمد، «بررسی نقادانه برداشتهای گوناگون از محل نزاع در اصالت وجود صدرایی»، 1393، پژوهشهای هستی شناختی، ش5، صص 107-124.
[8] ــــــــــــ «تبیین وجودی اصل امتناع تناقض»، 1392، فصلنامه اندیشه دینی، دوره 13، ش1، صص 64-89.
[9] بهمنیار، ابن مرزبان (1349). التحصیل، تصحیح مرتضی مطهری، تهران، دانشگاه تهران.
[10] سبزواری، ملاهادی (1367). شرح منظومه، به اهتمام عبدالجواد فلاطوری و مهدی محقق، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[11] سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (۱۳۵۵). مجموعه مصنفات، به تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران،  انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
[12] الشیرازی، صدرالدین محمد (1981م). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[13] ــــــــــــ ( 1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
[14] ــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
[15] ــــــــــــ (1363). المشاعر، تهران، کتابخانه طهوری.
[16] طباطبایی، محمدحسین (1350). اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، قم، دارالعلم.
[17] فارابی، ابونصر (؟). الحروف، تحقیق محسن مهدی، بیروت، دارالمشرق.
[18] فنایی اشکوری، محمد (1375). معقول ثانی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
[19] قمی، شیخ عباس (1376). مفاتیح الجنان، تصحیح شیخ محمدتقی حسینی کاشانی، تهران، نشر محمد.
[20] کشفی، عبدالرسول - بنیانی، محمد (1391). «بررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام حکمت صدرایی»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، دوره 1، شماره 1، تابستان، صص 45-56.
[21] مصباح یزدی، محمد تقی (1364). آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
[22] مطهری، مرتضی (1366). شرح مبسوط منظومه، تهران، حکمت.
[23] نبویان، سید محمود  (1382). «مفاهیم کلی» معرفت فلسفی، ش1، پاییز ، صص 85-116.
فلسفه و کلام اسلامی
دوره 53، شماره 1
خرداد 1399
صفحه 65-80

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار