حقوق طبیعی از دیدگاه جان لاک و مرتضی مطهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفۀ تطبیقی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران؛ دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه دانشکده فلسفه و ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران ، ایران

چکیده

موضوع حقوق طبیعی از بحث‌های مهم و قدیمی در اندیشۀ متفکران و فیلسوفان بوده است. اولین سؤال این است که مفهوم و جایگاه حقوق طبیعی در نزد مطهری و جان لاک چیست؟ دیدگاه‌های این دو حکیم دربارۀ چهار موضوع مهم حقوق طبیعی (آزادی، عدالت، مالکیت، حقوق بشر) و اختلافات و اشتراکات آن‌ها چیست؟

در این مقاله تلاش شده است که مبانی این دو متفکر در زمینۀ حقوق طبیعی و حقوق بشر بررسی شود. همچنین در این مقاله به مبانی این دو متفکر نیز پرداخته می‌شود و دربارۀ مبانی آن‌ها، که خداشناختی است یا انسان‌شناختی و یا هر دو، بیشتر می‌نویسیم. در ادامه، افتراقات و اشتراکات این دو حکیم را که متعلق به دو سنت فلسفی هستند، در مورد حقوق طبیعی و حقوق بشر و تأثیرات و پیامدهایی که می‌تواند در جامعۀ بشری داشته باشد، بیان می‌کنیم. در نتیجه‌گیری مقاله خواهیم دید که اختلافات دو حکیم و دو سنت فلسفی می‌تواند به ارائۀ دو مسیر متفاوت برای تکامل و پیشرفت بشریت منجر گردد.

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

John Locke and Morteza Motahhari on Natural Rights

نویسندگان [English]

  • Hamzeh Karami 1
  • Ali Akbar Ahmadi 2
1 PhD Candidate, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran
2 Associate Professor, Allameh Tabatabaee University
چکیده [English]

 

The issue of natural rights is one of the old subject matters discussed by theologians and philosophers. My question in this essay is what John Locke and Morteza Motahhari’s views on the meaning and role of natural rights, especially, what their views on four central aspects of natural rights, namely freedom, justice, ownership, and human rights, are, and in what respects their views are resemble and in what others are different.

     The present study addresses critically the foundations of these two thinkers on natural right and consider whether or not these foundations are rooted in theology or anthropology or both? Then, shedding light on resemblances and differences between the two thinkers, who belong to different philosophical traditions, we assess the effects and consequences of their perspective towards natural rights concerning human society.

     Ultimately, we show that Motahhari and Locke’s perspectives towards human rights based on their distinct philosophical traditions introduce different horizons to human development and progress.

کلیدواژه‌ها [English]

  • natural rights
  • freedom
  • justice
  • private ownership
  • human rights
  • John Locke
  • Mortaza Motahhari
[1] اشتراوس، لئو (1373). حقوق طبیعی و تاریخ. ترجمۀ باقر پرهام، تهران، آگاه.
[2] تامسون، گرت (1394) جان لاک. ترجمۀ علی حقی، تهران، نگاه معاصر.
[3] شریعت، فرشاد (1385). جان لاک و اندیشه آزادی. تهران، آگاه.
[4] صناعی، محمود (1388). آزادی فرد و قدرت دولت (تامس هابز، جان لاک، جان استوارت میل). تهران، هرمس.
[5] طاهری، ابوالقاسم (1375). تاریخ اندیشه سیاسی در غرب. تهران، قومس.
[6] طباطبایی، سید جواد (1393). تاریخ اندیشه سیاسی جدید در اروپا (جلد نخست از نوزایش تا انقلاب فرانسه). تهران، مینوی خرد.
[7] عالم، عبدالرحمان (1397). بنیادهای علم سیاست. تهران، نشر نی.
[8] ـــــــــــــــــ (1396). تاریخ فلسفۀ سیاسی غرب عصر جدید و سدۀ نوزدهم. تهران، وزارت خارجه. (چاپ نوزدهم)
[9] ـــــــــــــــــ (1381). تاریخ فلسفۀ سیاسی غرب از آغاز تا پایان سده‌های میانه. تهران، وزارت خارجه.
[10] فولادی، کمال (1382). تاریخ اندیشه سیاسی غرب از سقراط تا ماکیاولی. تهران، مرکز.
[11] کانگ، سوگون (1384). افکار هابز و لاک. ترجمۀ محمد بقایی ماکان. تهران، اقبال.
[12] کلوسکو، جرج (1391). تاریخ فلسفۀ سیاسی از ماکیاولی تا مونتسکیو. ترجمۀ خشایار دیهیمی، تهران، نشر نی.
[13] لاک، جان (1392). دو رساله در باب حکومت. ترجمۀ فرشاد شریعت، تهران، نگاه معاصر.
[14] ــــــــــ (1387). رساله‌ای در باب حکومت. ترجمۀ حمید عضدانلو. تهران، نشر نی.
[15] ــــــــــ (1377). نامه ای در باب تساهل. ترجمۀ شیرزاد گل شاهی کریم، تهران، نشر نی.
[16] لوید توماس، دی ای (1389). در باب حکومت لاک. ترجمۀ عباس اسکوئیان، تهران، حکمت. (چاپ سوم)
[17] ــــــــــــــــ (1392). نظام حقوق زن در اسلام. تهران، صدرا.
[18] ــــــــــــــــ (1389). آینده انقلاب اسلامی. تهران، صدرا.
[19] ــــــــــــــــ (1362). پیرامون انقلاب اسلامی. تهران، صدرا.
[20] ــــــــــــــــ (1360). بیست گفتار. تهران، افست.
[21] ــــــــــــــــ (صفر 1403). بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی. تهران، حکمت.
[22] ــــــــــــــــ (1357). علل گرایش به مادی‌گری. تهران، صدرا.
[23] مطهری، مرتضی (1357). عدل الهی. تهران، انتشارات جامعه مدرسین.
[24] مکتبی، احسان (1396). دین و دولت در مکتب قرارداد اجتماعی (هابز، لاک و روسو). تهران، کویر.
[25] مکللند، جان (1393). تاریخ اندیشه سیاسی غرب از یونان باستان تا عصر روشنگری. ترجمۀ جهانگیر علمداری، تهران، نشر نی.
[26] نویمان، فرانتس (1373). آزادی و قدرت و قانون. گردآوری و پیشگفتار از هربرت مارکوزه. ترجمۀ عزت الله فولادوند، تهران، خوارزمی.
[27] هداک، بروس (1391). تاریخ اندیشه سیاسی از عهد باستان تا کنون. ترجمۀ محمدحسین وقار، تهران، اطلاعات.
[28]. Leyden, w.von (1956) “John Locke & Natrul Law,” in John Locke: critical assessments. Edited by Richard Ashcraft, London & New York: Routledge Taylor & Francis Group, pp. 23-35.
[29]. Oakley, Francis and Elliot. W. Urdang (1966) “Locke, Natural Law, and God,” In John Locke: Critical Assessments, Edited by Richard Ashcraft, London and New York: Routledge Taylor & Francis Group, pp. 92-109.
[30]. Parry, Geraint (1936) Political Thinkers. London and Newyork: Routledge Taylor & Francis Group.
[31]. Widerquist, Karl (2010) "Lockean Theories of Property Justifications for Unilateral Appropriation,” in Public Reason, Qatar: Georgetown University, pp. 4-25.