تقریر انسان‌شناسانه اعتباریات بر اساس ماجرای هبوط انسان از منظر علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان

2 دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

چکیده

هبوط انسان ماجرای یک شخص خاص نیست که در تاریخ رخ داده است، بلکه فرایند ورود انسان به حیات دنیایی است. علامه طباطبایی با تبیین تمایز ماجرای هبوط و خلقت ارضی انسان و بیان چیستی و علل هبوط انسان به دنیا، منشأ و مراحل شکل‌گیری اعتباریات انسانی را تقریر می‌کند. محوری‌ترین سؤال این مقاله پیرامون نسبت هبوط انسان با اعتباریات است که از منظر علامه طباطبایی، حقیقت هبوط به معنای ورود به عالم اعتباریات است؛ اعتباریاتی که نقش اساسی در شکل‌گیری اجتماع و همچنین نقش انکارناپذیری در رشد و تعالی انسان‎ها دارد. براساس ماجرای هبوط که همان توجه انسان به کثرت و غفلت از وحدت است، پندار استقلالی انسان و به تبع آن، توجه به بدن و نیازهای حیوانی شکل می‌گیرد و ذیل توجه به نیازهای دنیایی و احکام هستی‌شناسانۀ آن، اعتباریات متحقق می‌شود. در نهایت، پس از توبه، انسان در فرایند هبوطی قرار می‌گیرد که همراه با تشریع اعتبارات دینی و جدا شدن راه سعادت از راه شقاوت برای انسان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Anthropological Explanation of Itebariat according to Human Descent based on Allameh Tabatabaei’s Views

نویسندگان [English]

  • ebrahim rastian 1
  • mohammad bidhendi 2
  • foroogh al sadat rahim poor 3
1 Ph.D. student of Transcendental Philosophy, University of Isfahan
2 Associate Professor. Department of Islamic Philosophy and Theology, University Of Isfahan;
3 Associate Professor. Department of Islamic Philosophy and Theology, University Of Isfahan
چکیده [English]

Human descent isn’t a personal event; conversely, it is the entrance process of human in mundane life. Allameh Tabatabaei explained the generation and evolution of human’s itebariat by differentiating between the descent and the mundane creation of human and by explaining how and why human has been descended. The central point of this paper is Allameh Tabatabaei’s views on the relation of human descent to itebariat, according to which the entrancing to itebariat’s world is the reality of the descent. Itebariat have an essential role in forming the human society and also has an undeniable role in human growth and transcendence. Because of descent event, which is the human attention to plurality and ignoring the unity, itebariat is forming. Eventually, after penitence, human locates in the descent process accompanying with religious itebariat legislation and separating happiness from misery for human.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allameh Tabatabaei
  • Itebariat
  • Anthropology
  • Descent

مراجع

[1] قرآن
[2] ابن بابویه، محمد بن علی‏، (1378)‏. عیون أخبار الرضا،‏ تهران: نشر جهان‏، (ج1).
[3] ــــــــــــــــ ، (1385). علل الشرائع‏، قم: کتاب فروشی داوری‏، (ج1).
[4] اسلامی‌تنها، اصغر، (1390). بازتاب متضاد عقلانیت در نظریه فرهنگی ماکس وبر و علامه طباطبایی، معرفت فرهنگی اجتماعی 2(2)، 5ـ34.
[5] پورحسن، قاسم، (1392). اعتباریات اجتماعی و نتایج معرفتی آن؛ بازخوانی دیدگاه علامه طباطبائی، حکمت و فلسفه 3(9)، 47ـ70.
[6] جوادی آملی، عبدالله، (1393). تحریر رساله الولایه شمس‌الوحی تبریزی سید محمد حسین طباطبایی، اسراء، قم، (ج1).
[7] جوانعلی، مرتضی، (1394). بررسی تطبیقی نظریه‌ی ساخت اجتماعی واقعیت و نظریه‌ی اعتباریات علامه‌ی طباطبایی(ره)،تهران، دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه تربیت مدرس.
[8] صدرالدین شیرازی، محمد ابن ابراهیم، (1981). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏، (ج3).
[9] طالب‌زاده، سید‌حمید، (1389). نگاهی دیگر به ادراکات اعتباری، امکانی برای علوم انسانی، جاویدان خرد 1(8)، 29ـ64.
[10] طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1388). انسان از آغاز تا انجام، قم: موسسه بوستان کتاب.
[11] ـــــــــــــــ ، (1428). رساله الاعتبارات: نظریه الاعتبار در «مجموعة رسائل العلامة الطباطبائی‏»، قم: باقیات، 340ـ379.
[12]ــــــــــــــ (1428 ج). رساله الولایه در «الانسان و العقیده». قم: باقیات، 201ـ275.
[13] ـــــــــــــــــ (1428 د). الانسان قبل الدنیا در «الانسان و العقیده». قم: باقیات، 13ـ42.
[14] ــــــــــــــ (1428ه‍‌‍‌). الانسان فی الدنیا در «الانسان و العقیده». قم: باقیات، 43ـ58.
[15] ــــــــــــــ (1371). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان.‏‏‏
[16] ــــــــــــــ (1387). اصول فلسفه رئالیسم، قم: موسسه بوستان کتاب.
[17] ــــــــــــــ (1374). ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ی مدرسین حوزه علمیه قم.
[18] ـــــــــــــ (1404). نهایه الحکمه. قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم‏.
[19] طبرسی، فضل بن حسن، (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، (ج1).
[20] قیصری، داود، (1381). رسائل قیصری‏، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران‏.
[21] کایدخورده، رضا؛ کوچنانی، قاسمعلی، (1394). معناشناسی ادراکات اعتباری از دیدگاه علّامه با نگاهی انتقادی به اندیشمندان مسلمان معاصر، حکمت صدرایی 7(1)، 113ـ128.
[22] مطهری، مرتضی، (1373). مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا، (ج13).
فلسفه و کلام اسلامی
دوره 52، شماره 1
تیر 1398
صفحه 57-74

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار