اصالت وجود از منظر محقق خفری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز

2 دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

محور نظام فکری حکمت متعالیه بر مبحث وجود به‌ویژه اصالت وجود می‌چرخد. نظری که اکنون در مجامع علمی ـ فلسفی مشهور است، این است که اصالت وجود از ابداعات ملاصدرا است. سؤالی که جستار حاضر دنبال می‌کند، این است که آیا  اصالت وجود، ریشه در آرای فیلسوفان گذشته دارد یا خیر؟ در صورت صحت شق اوّل، نقش و سهم فیلسوفان قبل از ملاصدرا در پی‌ریزی این بنای رفیع چه مقدار است؟ ما در این نوشتار با بیان هشت استدلال از محقق خفری که بر محال بودن خروج ماهیت از حالت امکان بدون وجود، تحقق حمل شایع صناعی، محال بودن وجودِ مفهوم بدون مصداق، عدم امکان اخذ مفهوم وجود از ماهیت، عدم امکان انطباق اشتراک معنوی مفهوم وجود بر ماهیات، تشکیک در وجود، منشأ اتصاف ماهیت به وجود و علت تحقق اشیای خارجی، مبتنی است، درمی‌یابیم که این اندیشمند مبحث اصالت وجود را قبل از ملاصدرا، بیان و بر آن برهان اقامه نموده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Muhammad ibn Ahmad (Mohaghegh) Khafri's Views on the Principality of Existence

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Banan 1
  • ali mohamad sajedi 2
1 PhD Student of Islamic Philosophy and Theology, Shiraz University
2 Associate Professor in Department of Islamic philosophy and Theology, Shiraz University
چکیده [English]

The well-known idea spread in philosophical assemblies is that transcendental philosophy has a large role on topic of existence, especially, on the principality of existence. The present essay aims at addressing the question whether the Principality of Existence has its roots in doctrines proposed by philosophers before Mulla Sadra or not? If yes, then what is their contribution to the subject?
Proposing eight arguments (drawn on Khfri’s views (9th-10th centuries H), including the impossibility of changing the state of possibility of quiddity without existence, the actualization of common technical predictions, the impossibility of concepts without tokens, the impossibility of deducing the concept of existence from quiddity, the impossibility of correspondence of the commonality of existence concept with quiddity, the existential gradation, the origin of quiddity being predicated by existence, and the cause of actualization of particular things, we come to the conclusion that he had arguably introduced the subject of Principality of existence in his works a long time before Mulla Sadra.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Muhammad ibn Ahmad (Mohaghegh) Khafri
  • Mulla sadra
  • Existence
  • quiddity
  • Principality of existence
[1] خفری، شمس‌الدین محمد بن احمد(نهصدو اند هجری). حاشیة الشرح الجدید (الامور العامة). نسخه خطی به شماره823، کتابخانه جامع گوهرشاد.
[2] ــــــــــ (1384ش). رساله مراتب الوجود. تصحیح رضاپورجوادی، تهران، انتشارات کویر.
[3] ــــــــــ (1390ش). ست رسائل فی اثبات واجب الوجود بالذات و فی الإلهیات. تحقیق و تعلیق: دکتر فیروزه ساعتچیان، تهران، کتابخانه، موزه ومرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
[4] ــــــــــ (1392ش). سواد العین فی حکمة العین. حواشی بر شرح حکمة العین میرک بخاری. مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی(بنیاد پژوهشهای اسلامی).
[5] درایتی، مصطفی (1390ش). فهرستگان نسخه‌های خطی ایران (فنخا) .تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
 [6] سبزواری، هادی بن مهدی (1379ش). شرح المنظومة. تهران‏، نشر ناب‏، تصحیح و تعلیق: آیت‌الله حسن‌زاده آملی و تحقیق و تقدیم از مسعود طالبی.
[7] شوشتری، سیدنورالله (1377ش). مجالس المؤمنین. جلد2، تهران، انتشارات اسلامیّه، چاپخانه اسلامیة.
[8] عبودیت، عبدالرسول (1388ش). نظام حکمت صدرایی. قم، انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
[9] فرامرز قراملکی، احد (1383ش). «پارادوکس دروغگو و راه‌حل شمس‌الدین محمد خفری». فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره11، تابستان1383ش، ص33ـ43.
[10] فیاضی، غلامرضا (1390ش). هستی و چیستی در مکتب صدرایی. تحقیق و نگارش: دکتر حسینعلی شیدان شید، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ سبحان.
[11] فیض کاشانی، ملامحسن (1375ش). اصول المعارف. قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
[12] القوشجی، علاءالدین‌علی‌بن‌محمد (1393ش). شرح تجریدالعقائد(الشرح الجدید). صحّحه و حقّقه: محمد حسین الزارعی الرضایی، قم، انتشارات رائد.
[13] مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی، (1403ق). بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت، داراحیاء التراث العربی.
[14] محقق، مهدی و ایزوتسو، توشی هیکو (1370ش). منطق و مباحث الفاظ (مجموعه متون و مقالات تحقیقی). جلد1، انتشارات دانشگاه تهران‏.
[15] ملاصدرا، صدرالدین محمد‏ (1981م‏). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت‏، داراحیاء التراث.
[16] ــــــــــــ (1363 ش‏). المشاعر. به اهتمام هانری کربن، تهران، کتابخانه طهوری‏‏.
[17] ـــــــــــ (1375ش).‏ مجموعه رسائل فلسفی صدر المتالهین. تحقیق و تصحیح: حامد ناجی اصفهانی، تهران، انتشارات حکمت.
[18] میرمحمدباقر الداماد، (1381 ش). ‏مصنفات میرداماد. به اهتمام عبدالله نورانی، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.