ربط و نسبت مفاهیم زیبایی و عشق نزد بوعلی و سهروردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران، ایران

چکیده

 
بوعلی و سهروردی زیبایی را براساس کمال مفهوم‌سازی کرده‌اند. زیبایی حقیقی در آثار این دو فیلسوف از یک‌سو بر واجب‌الوجود، و از دیگرسو بر افعال و اخلاق و ملکات ارادی انسانی که منجر به سعادت نهایی شود، اطلاق می‌گردد. ابن‌سینا اصطلاح عشق ارادی را به‌میان آورده و مؤلفۀ ادراک را در آن اخذ کرده است. از آنجا که ادراک شامل انواع حسی، خیالی، وهمی، ظنی و عقلی است، عشق ارادی و زیبایی نیز دارای همین مراتب است. شیخ‌الرئیس شریف­ترین مرتبۀ عشق ارادی را که متوقف بر ادراک عقلی است، عشق عقلی یا اختیاری یا نطقی می‌خواند و مراتب پایین‌تر عشق را عشق حیوانی می­‌نامد. شیخ ­اشراق عمدتاً پیرو مفهوم‌سازی‌های بوعلی سینا است. سهروردی به زبان داستان و رمز به مفاهیم زیبایی و عشق توجه کرده است. او نمادهای سلطان عشق و سلیمان عشق را برای تصویرسازی عشق عقلی به کار برده است. از نگاه هر دو فیلسوف، عشق طریق وصول به زیبایی است و تنها راه نیل به زیبایی حقیقی، عشق نطقی است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Love vis-à-vis Beauty for Avicenna and Suhrawardi

نویسنده [English]

  • Nadia MAFTOUNI
Associate Professor of Islamic Philosophy and Theology, University of Tehran, Iran,
چکیده [English]

Scrutinizing philosophers' scripts centered upon love vis-à-vis beauty, I'm trying to sketch out a concrete as well as discrete conception. In working out the concept of beauty as being specified by perfection, Suhrawardi sounds to follow Avicenna. Applied to the Necessary Being, they both contend, true beauty is actually true of volitional actions, dispositions, and acquisitions serving to achieve final happiness. Avicenna compellingly speaks of a certain love as volitional love marked by perception include the following: sensible, imaginal, illusory, presumptive, and intellectual, due to which volitional love as well as beauty include sensible, imaginal, illusory, presumptive, and intellectual. The acme of volitional love, to Avicenna, is intellectual love including intellectual perception, below of which love goes by the name of animal love. Exemplifying intellectual love by the king of love as well as the Suleyman of love, Suhrawardi tends to follow the Avicennian conceptions, along which pictorially represents love and beauty in his esoteric treatises. As both argue, the way to beauty proves to be love thereby the way to true beauty is downright intellectual love.

کلیدواژه‌ها [English]

  • True Beauty
  • Perfection
  • Intellectual Love
  • Volitional Love
  • Perception
  • Happiness
[۱]. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (۱۳۷۵). الاشاراتوالتنبیهات، ج۳، با شرح خواجه نصیر طوسی و حواشی قطب‌الدین رازی، قم، نشرالبلاغه.
[۲].ـــــــــــــــــــــ (1376).  الالهیاتمنکتابالشفاء، تحقیق حسن زاده آملی، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه.
[3]. ــــــــــــــــــــ (1978). الانصاف(شرحکتابحرفاللام)، چا‌پ‌شده در: بدوی، ارسطوعندالعرب،22ـ33.
[4]. ــــــــــــــــــــ (1379). التعلیقات، چاپ چهارم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
[5]. ــــــــــــــــــــ (1978). التعلیقاتعلیحواشیکتابالنفسلارسطو، چاپ‌شده در بدوی،  ارسطوعندالعرب، 75ـ116.
[6]. ــــــــــــــــــــ (1383). دانشنامهعلاییالهیات، با مقدمه و تصحیح و حواشی محمد معین، چاپ دوم، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، همدان، دانشگاه بوعلی سینا.
[7]. ــــــــــــــــــــ (1400).  الرسائل، تصحیح محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار.
[8]. ــــــــــــــــــــ (1383). رسالهدرحقیقتوکیفیتسلسلهموجودات، با مقدمه و تصحیح و حواشی موسی عمید، چاپ دوم، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، همدان، دانشگاه بوعلی سینا.
[9]. ـــــــــــــــــــــ (۱۴۰۰). رساله الطیر، چاپ‌شده در: الرسائل، تصحیح محسن بیدارفر، قم، بیدار.
[10].ــــــــــــــــــــ (۱۴۲۸).الشفاءالالهیات، مقدمه و تحقیق ابراهیم مدکور و دیگران، قم، افست ذوی‌القربی.
[1۱]. ــــــــــــــــــــ (۱۴۰۰). رسالهعشق، چاپ‌شده در: الرسائل، تصحیح محسن بیدارفر، قم، بیدار.
[۱2]. ــــــــــــــــــــ (بی‌تا).رسالهفیالادویهالقلبیه، مادرید، نسخه خطی کتابخانه دیر اسکوریال.
[۱3]. ــــــــــــــــــــ (2005).  القانونفیالطب، ج 2، بیروت، دار احیاء التراث العربی.     
[14]. ــــــــــــــــــــ (۱۳۶۳). المبدأوالمعاد، به کوشش عبدالله نورانی، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل با همکاری دانشگاه تهران.
[۱5]. ــــــــــــــــــــ (1388). مجموعهرسائل (هفدهرساله)، تصحیح و توضیح سید محمود طاهری و ترجمه محمود شهابی و ضیاءالدین دری و محمد مهدی فولادوند، قم، آیت اشراق.
[16]. ــــــــــــــــــــ (۱۳۶۴). النجاهمنالغرقفیبحرالضلالات، تحقیق محمدتقی دانش‌پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
[17]. اخوان الصفا (1412). رسائلاخوانالصفا وخلانالوفا، بیروت، الدارالاسلامیه.
[18]. افلاطون (1380). دورهکاملآثار، ترجمه محمدحسن لطفی، چاپ سوم، تهران، خوارزمی.
[19]. بدوی، عبدالرحمن (1978).  ارسطوعندالعرب، چاپ دوم، کویت، وکاله المطبوعات.
[20]. ـــــــــــــــــ (۱۴۰۲).افلاطونفیالاسلام، چاپ سوم، بیروت، دارالاندلس.
[21]. پورنامداریان، تقی (1364). رمزوداستان‌هایرمزیدرادبفارسی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
[22]. رازی، فخر (1383). شرحالاشاراتوالتنبیهات، ج2، مقدمه و تصحیح علیرضا نجف‌زاده، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[23]. سترن جیلت، سوزان (1384). «فلوطین»،نویسندگانبرجستهقلمروهنرازعهدکهنتاپایانسدهنوزدهم، به کوشش کریس ماری و ترجمه صالح طباطبایی و فائزه دینی، تهران، فرهنگستان هنر.
[24]. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1386).لغتمورانبهپیوستچنداثرپراکنده، تصحیح و مقدمۀ نصرالله پورجوادی، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین.
[25]. ـــــــــــــــــــــــــ (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1و2، تصحیح و مقدمۀ هانری کربن، چاپ سوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[26]. ــــــــــــــــــــــــ (1380). مجموعهمصنفاتشیخاشراق، ج 3، مقدمه و تصحیح و حاشیه سید حسین نصر، چاپ سوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[27]. ـــــــــــــــــــــــ (۱۳۸۰). مجموعهمصنفاتشیخاشراق، ج۴، تصحیح و حاشیه و مقدمه نجف‌قلی حبیبی، چاپ سوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[28]. طوسی، خواجه نصیر (1378). اخلاقناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، چاپ ششم، تهران، خوارزمی.
[29]. غزالی، ابوحامد (بی‌تا). احیاءعلومالدین، ج 1 و4، دمشق، کتابخانه عبدالوکیل الدروبی.
[30]. ــــــــــــــ (1351). احیاءعلومالدین، ترجمه مؤیدالدین محمد خوارزمی و به کوشش حسین خدیوجم، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
[3۱]. ــــــــــــــ (۱۳۸۷). کیمیایسعادت، ج ۱ و 2، به کوشش حسین خدیوجم، چاپ چهاردهم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
[32]. فارابی، ابونصر (2003). آراءاهلالمدینهالفاضلهومضاداتها، مقدمه و حواشی علی بوملحم، بیروت، دار و مکتبه الهلال.
[33]. ــــــــــــــ (۱۴۰۲). تلخیصنوامیسافلاطون، چاپ‌شده در: بدوی، عبدالرحمن،افلاطونفیالاسلام.
[34]. ـــــــــــــ (۱۳۷۱).التنبیهعلیسبیلالسعاده، چاپ افست همراه با التعلیقاتورسالتانفلسفیتان، تحقیق جعفر آل یاسین، تهران، حکمت.
[35]. ــــــــــــــ (۱۳۷۶).  السیاسهالمدنیه، تصحیح و ترجمه و شرح حسن ملک‌شاهی، تهران، سروش.
[36]. ــــــــــــــ (1382).  فصولمنتزعه، تصحیح و ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، تهران، سروش.
[37]. ــــــــــــــ (۱۴۰۲).  فلسفهافلاطونواجزاءها، چاپ‌شده در: بدوی، عبدالرحمن،افلاطونفیالاسلام. 
[38]. ــــــــــــــ (1991).  الملهونصوصاخری، تصحیح محسن مهدی، چاپ دوم، بیروت، دارالمشرق.
[39]. فرامرز قراملکی، احد (1385). روش‌شناسی مطالعات دینی (تحریری نو)، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
[40]. Aristotle (1995). The Complete Works of Aristotle, ed. Jonathan Barnes, 6th print. Princeton, Princeton University Press.