میانی اندیشیِ صدرایی در هستی شناسی، متّکی بر وجود منبسط

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان

چکیده

فلاسفۀ مسلمان به منظور تبیین نحوۀ ارتباط میان مراتب هستی، اموری را به مثابۀ میانی­ها مطرح ساخته­اند. در فلسفۀ ملاصدرا، وجود منبسط، به عنوان صادر اول، میان هویت غیبیه و ماهیات قرار دارد. این وجود مجرای مبانی هستی­شناختیِ اصالت، وحدت و تشکیک در وجود است. بنابراین هستی­شناسیِ مبتنی بر نقش میانی این وجود، ظهور مبسوطی است از میانی­اندیشیِ صدرایی. بر اساس این ساختار میانی‌اندیشانه، امکان بی­نهایت امور میانی وجود دارد که اگرچه نام و تعیّن آن­ها ناشناخته است ولیکن وجود آن­ها انکار ناپذیر است. وجود منبسط وجود واحدی است که در عین حال شامل مراتب بی­نهایت است و همیشه مرتبه­ای میانی، میان دو مرتبۀ هستی­شناختی از این وجود، قابل فرض است. بنابراین همۀ هویاتی که فلاسفۀ پیشین به عنوان میانی­ها بدان اشاره کرده بودند، می­تواند به عنوان مراتب این وجود واحد تبیین شود. ثمرۀ چنین تبیینی را در حل مسائلی نظیر وحدت و کثرت فعل خداوند، حقیقت علم و جایگاه کلام و صورت نوعیه می­توان مشاهده کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Sadraean Intermediarism in Ontology based on The Expanding Existence

نویسندگان [English]

  • Majid Tavoosi Yangabadi 1
  • Foroogh Al Sadat Rahim pour 2
  • Jafar Shanazari Gorgabi 3
1 Ph.D. Student
2 Associate Professor
3 Associate Professor
چکیده [English]

Muslim philosophers have brought up entities as intermediaries to explain the mode of the interrelation of the existence levels.  In Mulla Sadra’s Philosophy, the Expanding Existence, as The First Originated Being, situates between the Hidden Ipseity and essences. This Existence is the ground of the ontological foundation of principality, unity and gradation of existence. Thus the ontology based on the intermediate role of this Existence is an elaborated manifest of the Sadraean intermediarism. Based on this intermediaristic structure, infinite intermediaries would be possible, though their names and determinations are unknown, their beings are not deniable. The Expanding Existence is the unique existence while consisting of infinite levels, and always there could be an intermediate level conceived between two ontological levels of this existence. Accordingly, all entities, including the intermediaries to which antecedent philosophers were referring, can be explained as levels of this unique existence. The advantages of this explanation can be seen in solving problems such as the unity and the multiplicity of God's acts, the nature of knowledge, and position of the word and the archetypical forms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla sadra
  • intermediarism
  • Expanding Existence
  • Principality of existence
  • Unity of existence
  • Gradation of Existence
[1] قرآن‌کریم
[2] ابن سینا، حسین بن عبدالله (1375). شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات. قم، نشر البلاغة.
[3] ــــــــــ (1382). الأضحویة فی المعاد. تحقیق: حسن عاصی، تهران، شمس تبریزی.
[4] اینوود، مایکل (1388). فرهنگ فلسفی هگل. ترجمۀ حسن مرتضوی، تهران: نیکا.
[5] پلنگی، منیژه (1389). «عالم میانه در مکتب اشراق و فلسفه­های وحدت وجودی». خردنامه صدرا، تهران، شماره 61، صص23ـ39.
[6] نصیر الدین طوسی (1363). تصورات یا روضة التسلیم. تهران، جامی.
[7] دهخدا، علی اکبر (1372). لغت­نامه. تهران، دانشگاه تهران.
[8] سبزواری، ملاهادی (1369ـ1379). شرح المنظومة. 5جلد، تهران، ناب.
[9] ـــــــــــ (1390). التعلیقات علی الشواهد الربوبیة. در الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، صدرالدین محمد شیرازی، مقدمه، تصحیح و تعلیق: سید جلال الدین آشتیانی، قم، بوستان کتاب.
[10]. سهروردی، شهاب الدین یحیی (1375). الواح عمادی. در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج3، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[11] ــــــــــ (1375). حکمة الإشراق. در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج2، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[12] ـــــــــ (1375). التلویحات. در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[13] ـــــــــ (1375). المقاومات. در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[14] ــــــــ (1375). المشارع و المطارحات. در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[15] ــــــــ (1375). هیاکل النور. در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج3، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سیدحسین نصر و نجف‌قلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[16]. ــــــــــ (1375). کلمة التصوف. در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج4، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[17] ـــــــــ (1375). الالواح العمادیّة. در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج4، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[18] ـــــــــ (1375). اللمحات للحکیم الاشراقی شهاب الدین السهروردی. در مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج4، تصحیح و مقدمه: هانری کربن، سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[19] ــــــــــ (1379). هیاکل النور. تصحیح محمد کریمی زنجانی اصل، تهران، نقطه.
[20] عبودیت، عبدالرسول (1383). نظام حکمت صدرایی(2): تشکیک در وجود. قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
[21] فارابی، ابونصر (1995م.). آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها. مقدمه و شرح و تعلیق: علی بو ملحم، بیروت، مکتبة الهلال.
[22] ـــــــــ (1996م.). کتاب السیاسة المدنیة. مقدمه و شرح: علی بو ملحم، بیروت، مکتبة الهلال.
[23] فضل الرحمن (1390). فلسفه ملاصدرا. ترجمه، نقد و تحلیل از مهدی دهباشی، ایلام، ریسمان.
[24] کربن، هانری (1369). فلسفه ایرانی، فلسفه تطبیقی. ترجمه: جواد طباطبایی، تهران، توس.
[25] ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد. تصحیح: سید جلال آشتیانی، تهران،  انجمن حکمت و فلسفه ایران.
[26] ـــــــــ (1390). الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة. تصحیح و تعلیق: سید جلال‌الدین آشتیانی‏، قم، بوستان کتاب.
[27] ـــــــــ (1363). المشاعر. به اهتمام هانری کربن، تهران، کتابخانه طهوری.
[28] ـــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. مقدمه و تصحصح: محمد خواجوی، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
[29] ـــــــــ (1375). مجموعه رسائل فلسفی صدر المتالهین. تصحیح و تحقیق: حامد ناجی اصفهانی، تهران، حکمت.
[30] ـــــــــ (1981م.). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. 9جلد، بیروت، دار احیاء التراث.
[31] ـــــــــ (1360). اسرار الآیات. مقدمه و تصحصح محمد خواجوی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه.
[32] ــــــــ (1302 ق.). مجموعة الرسائل التسعة. تهران، بی­نا.
[33] ـــــــــ (؟). ایقاظ النائمین. تهران، انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران.
[34] ـــــــــ (؟). الحاشیة علی الهیات الشفاء. قم، بیدار.
[35] میرمحمدباقر الداماد (1367). القبسات. به اهتمام دکتر مهدى محقق دکتر سیدعلی موسوی بهبهانی، پروفسور ایزوتسو، دکتر ابراهیم دیباجى‏، تهران، دانشگاه تهران.
[36] ـــــــــــ (1381ـ1385). الافق المبین. در مصنفات میرداماد، ج2، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[37]  نهج‌البلاغه (2004 م.). ضبط نصّه و ابتکر فهارس العلمیّة: صبحی صالح، قاهره، دارالکتاب المصری.
[38] Corbin, Henry (1977). Spiritual Body and Celestial Earth from Mazdean Iran to Shi 'ite Iran. Translated from the French by Nancy Pearson, New Jersey, Princeton University Press.
[39] ---------- (1981).The Concept of Comparative Philosophy. Translated by Pitter Russell, Cambridge, Golgonooza Press.
]40 [Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1998). Science of Logic. Translated by A.V. Miller, New York, Humanity Books.
]41 [---------- (2010). The Science of Logic. Translated by George Di Giovanni, New York, Cambridge University Press.
]42[ ---------- (2010). Encyclopedia of the Philosophical Sciences in Basic Outline Part I: Science of Logic. Translated and edited by Klaus Brinkmann and Daniel O. Dahlstrom, New York, Cambridge University Press.