غیاث‌الدین منصور دشتکی میان دو راهی وحدت شهود و وحدت وجود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد.

2 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

4 استاد گروه الهیات(فلسفه و کلام اسلامی) دانشگاه شیراز

چکیده

از میان مخالفان نظریۀ «وحدت وجود»، برخی کاملاً آن را رد کرده و  برخی دست به تأویل آن زده‌اند. غیاث‌الدین منصور دشتکی از جملۀ کسانی است که سخنان عرفا را به وحدت شهود تأویل کرده­است. به این معنا که سالک به مراتبی می‌رسد که از ماسوی‌الله غافل می‌گردد. اما با وجود این، برخی از سخنان‌ و عباراتش بیانگر وحدت وجودند. با بررسی آثار وی این نتیجه حاصل آمد که نظریۀ  غالب وی وحدت شهود است. اما سردرگمی وی میان وحدت شهود و وحدت وجود معلول عواملی، از جمله: تمایز قائل نشدن میان نظریات مختلف، اثرپذیری از مجادلات و مخالفت‌های میان خود و جلال‌الدین دوانی و تلاش برای مقابله با جهلۀ صوفیه و صوفی‌نماهای زمان خود تشخیص داده شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Ghias al-Din Mansour Dashtaki’s View: Unity of Intuition or Unity of Existence

نویسندگان [English]

  • elahe zare 1
  • Abbas Javareshkian Javareshkian 2
  • Sayyed Morteza Hosseini Shahroudi 3
  • Ghasem Kakaie 4
1 Ph.D. Candidate of Transcendent Philosophy (al-Hikmat al-Muta’alia), University of Mashhad, Iran.
2 Associate Professor of Islamic Philosophy and Theology, University of Mashhad, Iran
3 Professor of Islamic Philosophy and Theology, University of Mashhad, Iran
4 Professor of Islamic Philosophy and Theology, University of Shiraz, Iran
چکیده [English]

Some the opponents of the theory of "Unity of Existence" is completely rejecting it, and some have some interpretation of it. Ghias‌ ad-Din Mansour Dashtaki is one of those who interpreted it as the "Unity of intuition". It means that the mystic arrives in a state becoming unaware of all things but God. However, one can find, in his works, cases he defends the unity of existence too. We can conclude that his prevailing theory is the unity of intuition, and his confusion between the unity of existence and unity of intuition is the result of some matters such as his failing to distinguish between different views, being influenced by the dispute occurred between him and Jalal al-Din Dawani and his try to deal with the ignorant Sufis of his time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghias al-Din Mansour Dashtaki
  • Jalal al-Din Dawani
  • Unity of existence
  • Unity of Intuition
منابع
[1]. قرآن کریم
[2]. ابن‌عربی، محمدبن علی (1423ق). الفتوحات المکیه، بیروت، دارالفکر.
[3]. بلخی، مولانا جلال‌الدین محمد (1384). مثنوی معنوی، تصحیح قوام الدین خرمشاهی، چاپ هشتم تهران، دوستان.
[4]. بهایی، شیخ بهاء الدین (؟). الوحده الوجودیه، بی جا، چاپ سنگی.
[5]. تهرانی، آقا بزرگ (؟). طبقات أعلام الشیعه،ج4، چاپ دوم، قم، موسسه اسماعیلیان.
[6]. جوادی‌آملی، عبدالله (1378). تحریر تمهید القواعد، تهیه و تنظیم حمید پارسانیا، ج1، قم، اسراء.
[7]. خوانساری، محمد باقر (1401 ق). روضات الجنّات، ج7، قم، موسسه اسماعیلیان.
[8]. دشتکی شیرازی، غیاث‌الدین منصور (1386). مجموعه مصنفات (مرآه‌الحقایق و مجلی‌الدقایق). تصحیح عبدالله نورانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[9]. ــــــــــ (1386). مجموعه مصنفات (کشف‌الحقایق‌المحمدیه). تصحیح عبدالله نورانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[10]. ـــــــ (1382). اشراق هیاکل النور، تقدیم و تحقیق على اوجبى، تهران، میراث مکتوب‏.
[11]. ـــــــ (؟). رد علی الزوراء، نسخه خطی کتابخانه مجلس، تهران، شماره 28043.
[12]. ــــــ (1387). منازل‌السائرین و مقامات‌العارفین، تصحیح، ترجمه و تعلیق قاسم کاکایی، تهران، فرهنگستان هنر.
[13]. ـــــــ (1381). تحفه الفتی فی تفسیر سوره هل اتی، تقدیم و تصحیح پروین بهارزاده، تهران، میراث مکتوب.
[14]. دوانی، جلال‌الدین (بی‌تا). الرسائل‌المختاره (رساله الزوراء).تصحیح سید احمد تویسرکانی، اصفهان، مکتبة الامام امیر المؤمنین‏.
[15]. ـــــــــ (1381). سبع الرسائل (اثبات واجب جدیده). تصحیح سید احمد تویسرکانى، تهران، میراث مکتوب.
[16]. ـــــــــ (1411ق‏). ثلاث رسائل (شواکل‌الحور فی شرح هیاکل‌النور). تصحیح سید احمد تویسرکانی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
[17]. دهباشی، مهدی (1378). شرح رباعیات فلسفی عرفانی علامه دوانی، تهران، هرمس.
[18]. سبزواری، ملا هادی؛ (1369ش). شرح‏المنظومة، ج2، تهران، ناب.
[19]. سعدی، مصلح الدین، (1356ش). کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران، امیرکبیر.
[20]. طباطبایی، سید محمد حسین (1420ق). نهایة الحکمة، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
[21]. طوسی،‏ خواجه نصیرالدین (1375 ه‍ ش‏). شرح الاشارات و التنبیهات، ج3‏، قم‏، البلاغة.
[22]. ـــــــــ (؟). اوصاف‌الاشراف، تصحیح نجیب الدین مایل هروی، تهران، طوس.
[23]. قیصری، داود‌بن محمود،(1370) شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم، محقق جلال‌الدین آشتیانی، چاپ سوم، تهران، امیر کبیر.
[24]. کاکایی، قاسم (1389). وحدت وجود به روایت ابن‌عربی و مایستر اکهارت، چاپ چهارم، تهران، هرمس.
[25]. ـــــــــ (1375). «آشنایی با مکتب شیراز: غیاث الدین منصور دشتکی»، خردنامه صدرا، تهران، پاییز و زمستان، شماره 5 و6، صص90-83.
[26]. مدرس تبریزی، محمد علی (1374). ریحانه الأدب، ج4، چاپ چهارم، تهران، خیام.
[27]. لآری، کمال بن محمد (1392). تحقیق الزوراء: شرح شرح الدوانی علی الزوراء، تحقیق و تصحیح سعید رحیمیان، قم، آیت اشراق.
[28]. ملاصدرا، صدر الدین محمد (1981م). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، ج1، چاپ سوم، ‏بیروت‏، دار احیاء التّراث‏.
[29]. ــــــــــ (1360ش). الشواهدالربوبیه، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، نشر دانشگاهی.
[30]. یزدان پناه، یدالله، (1388). مبانی و اصول عرفان نظری، چاپ سوم، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
[31]. William C. Chittick (1989). The Sufi Path of Knowledge, New York, State University of New York, Press.