استعارۀ وجود به مثابۀ امر سیال در فلسفۀ ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در نظریّۀ شناختی استعاره، ادراک مفاهیم انتزاعی به واسطۀ استعاره‌های مفهومی میسر می‌شود به گونه‌ای که با حذف این استعاره‌ها، بخش بزرگی از معنای این مفاهیم نیز از دست می‌رود. با فرض پذیرش این نظریه، وجود به عنوان یکی از مهم‌ترین مفاهیم در فلسفۀ ملاصدرا نیز به واسطۀ استعاره‌های مفهومی گوناگونی فهم می‌شود. استعارۀ «وجود به مثابۀ امر سیال» ویژگی‌های جسم سیال را به وجود در الهیات نگاشت می‌شود. جسم سیال قادر به شکل حفظ خود نیست و به شکل ظرف خود در می‌آید و همچنین جسم سیال پیوسته و یکپارچه به نظر می‌رسد. این دو ویژگی در مفهوم‌سازی وحدت وجود نقش بسزایی دارد. همچنین در دیدگاه وحدت وجودی، خلق عالم ممکن با دو اصطلاح سریان و انبساط وجود توصیف می‌شود. دو اصطلاح مذکور نیز ریشه در فهم وجود به مثابۀ امر سیال دارد. استعارۀ مذکور هم در نظریۀ وحدت تشکیکی وجود به عنوان دیدگاه متوسط ملاصدرا و هم در نظریۀ وحدت شخصی وجود به عنوان دیدگاه نهایی او مورد استفاده قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Existence-as-Fluid Metaphor in Mulla Sadra’s Philosophy

نویسنده [English]

  • vahid khademzadeh
چکیده [English]

In cognitive metaphor theory, abstract concepts are understood by conceptual metaphors so that by removing these metaphors, these concepts are not understandable. Given this theory, wujud (existence), as one of the most important concepts in Mulla Sadra’s philosophy, is understood by several conceptual metaphors. Existence-as-fluid metaphor maps the properties of the fluid on the existence in metaphysics. The fluid is not able to keep its body shape, but conforms to the shape of its container; so, the fluid is seen as continuous and integrated matter. These two properties play an important role in the conceptualization of the existential unity. In the theory of existential unity, creation of the universe is described by the flow and expansion of existence. The two terms are also rooted in the understanding of existence as a fluid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla sadra
  • conceptual metaphor
  • Existence
  • ExistentialUnity
منابع
]1[. ابن‌سینا (1404). الشفاء، به تحقیق سعید زاید، قم: مکتبه آیه الله المرعشی.
]2[. ابن‌سینا (1405). الشفاء المنطق، جلد 4، تحقیق و مقدمه عبدالرحمن بدوی، قم: منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
]3[.  ـــــــــ ( 1379). نجاه، تصحیح محمدتقی دانش پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
]4[.  ـــــــــ (1989). الحدود، قاهره: الهیئه المصریه.
]5[. ـــــــــ ( 1980). عیون الحکمه، مقدمه و تحقیق از عبدالرحمن بدوی، بیروت: دارالقلم.
]6[. ــــــــــ ( 1383). طبیعات دانشنامه علائی، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
]7[. ابن عربی، ابوعبدالله محمد بی علی (؟). الفتوحات المکیه، بیروت: دارصادر.
]8[. ــــــــــ ( 1366). فصوص الحکم، تصحیح ابوالعلاء عفیفی، تهران: انتشارات الزهرا.
]9[. اخوان الصفا (1412). رسائل اخوان الصفا و خلان الوفا، بیروت: دارالسلامیه.
]10.[ بهمنیار بن المرزبان، ابوالحسن( 1375). التحصیل، تصحیح و تعلیق از مرتضی مطهری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
]11.[ تهانوی، محمدعلی بن علی (1996). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
]12.[ خادم‌زاده، وحید (1395). «استعارۀ وجود به مثابۀ نور در فلسفۀ ملاصدرا»، فلسفه و کلام اسلامی، دوره 49، شماره 1.
]13.[ خادم‌زاده، وحید و محمد سعیدی مهر (1393). «استعاره‌های مفهومی علیت از دیدگاه لیکاف»، مجله شناخت، شماره 1/71، پاییز و زمستان.
]14.[ رازی، فخر الدین (1411). مباحث المشرقیه، قم: انتشارات بیدار.
]15.[ سبزواری، ملاهادی (1379). شرح منظومه، تصحیح و تعلیق از آیه الله حسن‌زاده آملی، تهران: نشر ناب.
]16.[ سپهری، مهدی (1382). «نقش استعاره در اصالت وجود؛ بررسی معناشناختی»، نامه حکمت، شماره2.
]17.[ سهروردی، شهاب‌الدین (1375). حکمة الاشراق، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح هانری کربن، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
]18.[ صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، محمد (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: داراحیاء التراث.
]19.[ ـــــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیه، تصحیح و تعلیق از جلال الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
]20.[ ـــــــــــــ (1363الف). المشاعر، به اهتمام هانری کربن، تهران: کتابخانه طهوری.
]21.[ ــــــــــــ (1363 ب). مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی، تهران: موسسه تحقیقات فرهنگی.
]22.[ ــــــــــــ (1375). رساله شواهد الربوبیه، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تصحیح و تحقیق از حامد ناجی اصفهانی، تهران: انتشارات حکمت.
]23.[ ـــــــــــــ (1354). المبدأ و المعاد، به تصحیح جلال الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
]24.[ ــــــــــــ (1422). شرح الهدایه الاثیریه، بیروت: موسسه التاریخ العربی.
]25.[ ــــــــــــ (؟). الحاشیه علی الهیات الشفاء، قم: انتشارات بیدار.
]26.[ صلیبا، جمیل (1414). المعجم الفلسفی، بیروت: الشرکه العالمیه للکتاب.
]27.[ طوسی، خواجه نصیر الدین(1375). شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه.
]28.[ ــــــــــــ (1417). تجرید الاعتقاد، بخشی از کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، قم: موسسه النشر الاسلامی.
]29[. مجمع بحوث الاسلامیه (1414). شرح المصطلحات الفلسفیه، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
[30]. Aristotle (1984). Rhetoric, translated by William Roberts & Ingram Bywater, New York: Modern Library.
[31]. Jäkel, Olaf (2002). “Hypothesis Revisited: The Cognitive Theory of Metaphor Applied to Religious Texts”. etaphoric.de.
[32]. Lackoff, G. & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live by, Chicago and London: The University of Chicago Press.
[33]. _______ (1999). Philosophy in the Flesh, New York: Basic Books
[34]. _______ (1993). The Contemporary Theory of Metaphor, in Metaphor and Thought, edited by Andrew Ortony, Cambridge: Cambridge University Press.