جعل و وجود: بررسی دیدگاه میرداماد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

از نظر میرداماد وجود وصفی در جهان برای موضوع خود نیست، بلکه همان موجودیت مصدری است؛ متعلق جعل بسیط ماهیت است و نه وجود یا اتصاف ماهیت به وجود؛ مفاد جعل بسیط تقرر ماهیت است و نه وجود یا موجودیت ماهیت؛ مطلب هل بسیط بر دو گونه است، هل بسیط مشهوری (پرسش از وجود) و هل بسیط حقیقی (پرسش از تقرر). در این نوشتار، نشان داده می‌شود که مجموع همۀ سخنان میرداماد در باب وجود، جعل، ماهیت و تقرر را نمی‌توان به نحو سازگاری فهمید. اصلاحی پیشنهاد خواهد شد که بر طبق آن در زبان متافیزیک، تنها جعل و ماهیت حضور داشته باشند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ja’l and Wujud:A Reflection on the Mirdamad’s View

چکیده [English]

Mirdamad argues, in some details, for a series of theses on wujud (existence) and ja’l (creation): first, wujud (existence) is not a property of anything; second, it is nothing but al-mojudiah al-masdariah (to-be-existent); third, what is created is mahiyah (quiddity) and not existence or quiddity’s being existent; forth, the resultant of creation is tagharor al-mahiyah (the subsistence of quiddity) and not its existence; and fifth, there are two non-equivalent simple-if questions, real (the question of subsistence) and commonly accepted (the question of existence). In this paper, the main question is how Mirdamad’s multidimensional theory about existence, subsistence, creation, and quiddity can be sustained coherently. We will show that the whole picture Mirdamad draws cannot be maintained coherently. A qualification will be proposed according to which in the language of metaphysics, there is nothing but creation and quiddity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wujud (Existence)
  • ja’l (creation)
  • tagharor (subsistence)
  • Simple-If Question
منابع
[1]. حسینی، داود (1395). «حقیقت، وجود و تقرر؛ تأملی تاریخی دربارۀ نظر صدرا در باب تحقق وجود در برابر نظر میرداماد»، حکمت معاصر، سال هفتم، شماره اول، صص، 85ـ106.
[2]. حسینی سنگچال؛ سیداحمد، محمد سعیدی‌مهر (1395). «بررسی انتقادی استدلال سیدشریف جرجانی بر بساطت مشتق»، خردنامه صدرا، شماره 85، صص 79ـ95.
[3]. الدقر، عبدالغنی (1986 م). معجم النحو، بیروت، موسسه الرساله.
[4]. سبزواری، ملاهادی (1386). شرح المنظومه فی المنطق و الحکمه، تحقیق و تعلیق: محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار.
[5]. سهروردی، شهاب‌الدین (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، به تصحیح نجفقلی حبیبی، هانری کربن و سیدحسین نصر، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی و موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[6]. شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1981 م). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[7]. ـــــــــــــــ (1366). تفسیر القرآن، تصحیح: محمد خواجوی، قم، انتشارات بیدار.
[8]. ـــــــــــــــ (1382). الشواهد الربوبیه، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[9]. عمادالدوله(1363).  ترجمه‌ و شرح‌ مشاعر، تصحیح:‌ هانری‌ کربن، تهران،‌ کتابخانه‌ طهوری.
[10]. لاهیجی، عبدالرزاق (1382). شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام، قم، موسسه امام صادق علیه‌السلام.
[11]. منافیان، سیدمحمد (1393). تحلیل نظریۀ موجود در فلسفۀ میرداماد، رسالۀ دکتری، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
[12]. میرداماد، محمدباقر (1367). القبسات، به اهتمام: مهدی محقق، سیدعلی موسوی بهبهانی، پروفسور ایزوتسو، ابراهیم دیباجی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[13]. ــــــــــ (1391). الافق المبین، به تحقیق حامد ناجی اصفهانی، تهران، میراث مکتوب.