جایگاه منطق گزاره‌ای نزد فارابی و ابن‌سینا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری فلسفه‌ی دانشگاه اصفهان

چکیده

در بخش نخست این مقاله، مفهوم «گزاره‌ای بودن» استدلال‌های منطقی مورد بررسی قرار می‌گیرد و با پذیرش معیار ارائه‌شده از سوی کریستوفر مارتین، «گزاره‌ای بودن» استدلال‌های منطقی، بر اساس اصل جانشینی در گزاره‌های مرکب توضیح داده می‌شود. در بخش دوم، دیدگاه کامران کریم الله در خصوص «ناگزاره‌ای بودن» مبحث شرطیات فارابی و «گزاره‌ای بودن» شرطیات ابن‌سینا به داوری گذاشته می‌شود و «ناگزاره‌ای بودن» آموزه‌های منطقی فارابی، نه تنها در بافت جدلی که خارج از آن نیز مورد تأیید قرار می‌گیرد و پاره‌ای ملاحظات دیگر نیز در این زمینه اضافه می‌شود. در ادامۀ همین بخش، نشان داده می‌شود که دیدگاه ابن‌سینا در خصوص گزاره‌ها و استدلال‌های شرطی، با آنکه معیار گزاره‌ای بودن را برآورده می‌کند، اما همچنان اختلافاتی با «منطق گزاره‌ای» جدید دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Propositional Logic in Al-Farabi and Avicenna

نویسنده [English]

  • Amin Shahverdi
چکیده [English]

The first chapter of the paper discusses the concept of “Propositionality” attributed to logical arguments, and by adopting the criterion introduced by Christopher Martin, the “Propositionality” of logical arguments is elaborated based on the Principle of Substitution in compound propositions. The second chapter discusses the viewpoints of Kamran Karimullah on the “non-Propositionality” of Al-Farabi’s conditional arguments and “Propositionality” of Avicenna to reach a judgment. In this approach, the “non-Propositionality” of Al-Farabi’s logical teaching is confirmed not only in its dialectical context, but is also confirmed beyond it. The chapter continues by showing that Avicenna’s viewpoints on the conditional arguments and propositions maintain differs somehow from modern “propositional logic” despite satisfying the criterion of propositionality.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • al-Farabi
  • The Criterion of Propositionality
  • Principle of Substitution
  • Propositional Logic

مراجع

[1]. ابن‌سینا (1964). الشفاء: القیاس، القاهره، دار الکتاب العربی للطباعه و النشر.
[2]. ابن‌سینا (1983). الاشارات و التنبیهات مع شرح نصیرالدین الطوسی، القاهره، دار المعارف.
[3]. فارابی، محمد بن محمد، (1408). المنطقیات للفارابی، ج1، قم، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
[4]. Bobzien, Susanne (2014), Alexander of Aphrodisias on Aristotle’s Theory of Stoic Indemonstrables, M. Lee (ed.), Strategies of Argument: Essay in Ancient Ethics, Epistemology and Logic, New York, Oxford University Press.
[5]. Bochenski, I.M (1951). Ancient Formal Logic, Amsterdam, North-Holland Publishing Company.
[6]. Geach, P. T (1965). “Assertion”, The Philosophical Review, Vol. 74, No. 4, p. 449-465.
[7]. Hanks, Peter (2015). Propositional Content, United States of America, Oxford University Press.
[8]. Karimullah, Kamran (2014). “Alfarabi on Conditionals”, Arabic Sciences and Philosophy, Vol. 24, No. 2, p. 211–267.
[9]. Karimullah, Kamran (2014). Avicenna (D. 1037), Logical Theory, and the Aristotelian Tradition, Phd. Dissertation, McGill University.
[10]. Kneale and Kneale, William and Martha (1971). The Development of Logic, Oxford, Clarendonc Press.
[11]. Lameer, Joep (1994). Al-Fārābī and Aristotelian Syllogistics: Greek Theory and Slamic practice, Leiden, Brill.
[12]. Martin, J. Christopher (1991). “The logic of Negation in Boethius”, Phronesis, Vol. 36, No. 3, p. 277-304.
[13]. Shehaby, Nabil (1973). The Propositional Logic of Avicenna: A Translation from al-Shifā: al-Qiyās with Introduction, Commentary and Glossary, Dordrecht-Holland, D.Reidel Publishing Company.
[14]. Speca, Anthony (2001). Hypothetical Syllogistic, Leiden, Brill.
[15]. Yves Beziau, Jean (2012). A History of Truth-Values, D. M. Gabby and F. Guenthner (eds.), Handbook of Philosophical Logic, Vol. 11, Dordrecht, Kluwer Academic Publishers.
[16]. White, Roger (2015). “Peter Geach and “The Frege Point””, Philosophical Investigation, Vol. 38, No. 1-2, p.133-149.
 
 
فلسفه و کلام اسلامی
دوره 50، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 79-101

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار