تبیین دیدگاه عبدالرزاق لاهیجی در باب اعتباری بودن تشخّص

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

تشخّص که نزد حکمای مشایی، اشراقی و متعالیه و نیز بین متکلمین امامیه و اشاعره از جمله مباحث مهم متافیزیکی است نزد لاهیجی نیز مهم است و آرای کلامی خواجه، ایجی، جرجانی و دوانی او را وا می‌دارد تا به تحلیل و ارزیابی دیدگاههای مشایین و متکلمین در این موضوع بپردازد. لاهیجی تشخّص را امری اعتباری می‌داند، به این معنا که وجود مستقلی در خارج ندارد و عین هویّت شخص و وجود خاص آن و همان ماهیت متشخّصه است و همچون وجود با ماهیت در خارج متحد است و تنها در تحلیل ذهن از ماهیت جدا و ماهیت متصف به آن می‌شود. در تعریف تشخّص و نحوۀ وجود آن در خارج و ما به التشخّص فرقی بین لاهیجی و ملاصدرا وجود ندارد و هر دو تشخّص و عامل تشخّص را همان وجود خاص شیء می‌دانند. وجودی که عین تحقق و عینیت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Abd al-Razzaq Lahiji on the Subjectivity of Individuality

نویسنده [English]

  • maryam salem
چکیده [English]

Individuality, one of the important metaphysical issues among peripatetic, illuminational, transcendental philosophers, as well as Imamie and Ash'ari scholars, has also drawn the attention of Abd al-Razzaq Lahiji.  The theological views of khaje, Eiji, Jorjani and Davani make Lahiji analyze and evaluate the views of peripatetic philosophers on this issue. Lahiji believes that individuality is subjective since it does not have an independent existence in the external world and is not but the very specific existence of the thing and its individual essence. Like the existence, Individuality is unified with the essence in the external world and is separated from it only in mental analysis, and in the mind, the essence is attributed to the existence. In this article, it is shown that there is no difference between Lahiji and Mulla Sadra views on the definition of the individuality, the manner of its being and what it depends on. Both of them maintain that individuality is the especial existence of the thing, the existence which is the same as its reality and its external existence.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • individuality
  • Existence
  • Mulla sadra
  • Abd al-Razzaq Lahiji
[1]. ابن‌سینا (1391). التعلیقات. مقدمه، تصحیح و تحقیق از سیدحسین موسویان. تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
[2]. __________ (؟). الشفا، ج1(الالهیات). مقدمه ابراهیم مرکور و تحقیق الأب قنواتی و سعید زاید، الجمهوریة العربیة المتحده، وزارة الثقافة و الأرشاد القومی الاقلیم الجنوبی، الادارة العامة للثقافة.
[3]. ایجی، عبدالرحمن ابن احمد (؟).  المواقف فی علم الکلام. بیروت، عالم الکتب.
[4]. اژه‌ای، محمد علی (1378). «تشخّص در فلسفه صدرالمتألهین». نامه فرهنگ، شماره 31، پاییز، 76ـ87.
[5]. جرجانی، السید الشریف علی بن محمد (1419). شرح المواقف. با حواشی السیالکوتی و الحلبی، تصحیح محمد عمر المیاطی، بیروت، دارالکتب العلمیة.
[6]. حلی، (1419). کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد. تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
[7]. دیباجی، محمدعلی؛ دانیالی، محمد جواد (1388). «رویکردهای نوین در این همانی شخصی». فصلنامۀ فلسفۀ دین، سال ششم، شماره 3، پاییز،  ص 53ـ69.
[8]. دیباجی، محمدعلی؛ شوبکلائی، مسلم (1391). «ماهیت نفس حیوانی و فرجام آن از دیدگاه ملاصدرا». فصلنامه آیین حکمت، سال سوم، شماره 12، تابستان، ص 33ـ68.
[9]. ذهبی، عباس (1392). «مسئله تشخّص از منظر طوسی و ملاصدرای شیرازی». فصلنامه حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم، شماره دوم، تابستان، ص 81ـ100.
[10]. سهروردی، شهاب الدین یحیی (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج اول (التلویحات، المقاومات، المشارع و المطارحات). تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[11]. الشیرازی (ملاصدرا)، صدرالدین محمد (1389). مجموعه رسائل فلسفی، ج1 (شامل اتصاف الماهیة بالوجود، التشخص، سریان الوجود...). تصحیح محمود یوسف ثانی و حامد ناجی اصفهانی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[12]. __________ (1382). شرح و تعلیقه صدرالمتألهین بر الهیات شفا. تصحییح نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[13]. __________ (1419). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. ریاض: دارالنفاس.
[14]. طوسی، نصیرالدین (1419). تجرید الإعتقاد (در ضمن کتاب کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد). تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
[15]. فارابی (1392). التعلیقات. مقدمه، تصحیح و تحقیق از سیدحسین موسویان، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
[16]. لاهیجی، عبدالرزاق (1391). شوارق الإلهام فی شرح تجرید الکلام. تقدیم و اشراف جعفر سبحانی، تحقیق اکبر اسدزاده، قم، مؤسسه امام صادق(ع).