بررسی امکان تحقق نفس جزئی قبل از حیات دنیوی با استمداد از نظریۀ وحدت شخصی وجود نزد ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکترای حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان.

چکیده

بحث قدم نفس جزئی از پیچیده­ترین مسائل فلسفی است. صدرالمتألهین در برخی آثار خود قائل به قدم نفس جزئی شده و در عین حال همواره به حدوث جسمانی نفس تصریح نموده است. این دو اعتقاد ظاهراً ناسازگارند. این مقاله می­کوشد نشان دهد که مطابق مبانی عرفانی صدرا در نظریۀ وحدت شخصی وجود، اولاً اعتقاد به قدم نفس جزئی امری موجه است و ثانیاً چنین قِدمی با حدوث جسمانی نفس منافات ندارد. بر اساس این نظریه، همان طور که وجود حقیقتی واحد است، ظهور آن نیز واحد است و این ظهور در عین وحدت، واجد سه مرتبۀ مجرد، نیمه­مجرد، و مادی است و بر اساس تشکیک در مظاهر، حقیقت انسانی در مرتبۀ عقلی و در مراتب مادون حاضر است. حقیقت عقلی انسان در عالم برزخ محدود به لوازم ماده می­شود و در عالم جسمانی علاوه بر آنها، محدود به ماده و استعداد نیز می­گردد. نفوس جزئی انسان­ها قبل از تحقق در عالم ماده، در برزخ نزولی، به نحو مقداری و ذو ابعاد ظاهر بوده­اند و سپس، در عالم ماده به صورت جسمانی حادث شده­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Consideration of the Possibility of al-Nafs al- Juziyah (Finite Self) Realization before the Worldly Life Based on the Theory of Mulla Sadra’s Individual Unity of Existence

نویسندگان [English]

  • Forough Rahimpour 1
  • Ebrahim Rastian 2
چکیده [English]

The eternity of Al-Nafs al-Juziyah (finite self) is one of the most complicated philosophical issues. In some of his works, Mulla Sadra firmly pointed out the eternity of finite self; he similarly has specified the created-ness of the bodily soul; however, the former and the latter are apparently contradictory. The main objective of the present study is to indicate that according to the mystical foundations of Mulla Sadra in the theory of “the individual unity of existence”, firstly, the theory of the eternity of finite self is a reasonable matter, and secondly, there is no contradiction between such an eternity and created-ness of the bodily soul. According to this theory, as the existence is a united truth, its manifestation is a united truth too; besides, this manifestation possesses three levels: abstract, semi-abstract, and material. According to the gradation of manifestations, the human truth is present in both intellectual and in infra intellectual levels. The intellectual reality of man in purgatory (intermediate) world is accompanied with material requisites, while in the physical world, in addition to the material requisites, it is also accompanied with matter, itself, and dispositions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Nafs al-Juziyah
  • Mulla sadra
  • The Individual Unity of Existence
  • self
  • Self-Realization
[1]. ابن‌سینا (1385). النفس من کتاب الشفاء. قم، انتشارات بوستان کتاب.
[2]. جوادی آملی، عبدالله (1390). تحریر تمهید القواعد. قم، انتشارات اسراء.
[3]. رازی، فخرالدین(1411ق).‏ المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات. ‏قم، انتشارات بیدار.
[4]. صائن الدین، علی بن‌ترکه (1360). تمهید القواعد. تهران، انتشارات انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
[5]. صدرالمتألهین(1981م‏). الحکمة المتعالیة فی‌الأسفار العقلیة الاربعة. بیروت، داراحیاءالتراث‏.
[6]. ـــــــــــــ (1383). شرح أصول الکافی. تهران، انتشارات مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
[7]. ـــــــــــــ (1375). مجموعه رسائل فلسفى صدرالمتالهین. تهران، انتشارات حکمت‏.
[8]. ـــــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم. قم، انتشارات بیدار.
[9]. ـــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران، موسسه تحقیقات فرهنگی.‏
[10]. ــــــــــــــ (1360)‏. اسرار الآیات. مقدمه و تصحیح: محمد خواجوی‏، تهران، انجمن حکمت و فلسفه‏.
[11]. ــــــــــــــ (1422ق). شرح الهدایة الاثیریة. بیروت، موسسة التاریخ العربی.‏
[12]. ــــــــــــــ (1302ق). مجموعة الرسائل التسعة. قم، مکتبۀ المصطفی.
[13]. ــــــــــــــ (؟). تعلیقه بر حکمه الاشراق. چاپ سنگی.
[14]. قونوی، صدر الدین (1362). رسالة النصوص. تصحیح: سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
[15]. قیصری، داوودبن‌محمد (1375). شرح فصوص الحکم. تصحیح: سیدجلال‌الدین آشتیانی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.