سازگاری رهیافت مشایی و اشراقی به مسئله نفس در اندیشه سینوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه ایلام، گروه فلسفه و کلام اسلامی

2 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه ایلام

چکیده

مبحث نفس در طول تاریخ، آرای بسیار مختلفی به خود دیده است. ماهیت نفس، حدوث و قدم آن، و کیفیت ارتباط نفس با بدن، همواره از چالشی‌ترین مباحث در آرای فلسفی و کلامی بوده‌اند. ابن‌سینا، به عنوان یک فیلسوف مشّائی، در اکثر نوشته‌های خود، دیدگاه ارسطویی مبنی بر حدوث نفس را پذیرفته؛ اما در برخی از رساله‌های عرفانی و نیز در قصیدۀ عینیّه، عباراتی دال بر گرایش او به دیدگاه افلاطونی مبنی بر قدم نفس دیده می‌شود. این امر مشکلی را برای مفسران ابن‌سینا ایجاد کرده که چگونه این دو دیدگاه متناقض را توجیه کنند. نوشتار حاضر با رویکردی توصیفی - تحلیلی به بررسی این مسئله پرداخته است. در این فرایند به‌دست می‌آید که دیدگاه ابن‌سینا در حکمت مشرقی تغییر نیافته و او همچنان به ادعای پیشین خود در باب حدوث نفس وفادار مانده است. بنابراین، بین رهیافت مشائی و اشراقی ابن‌سینا تفاوتی نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Consistency of Peripatetic and Illuminationist Philosophical Approaches on Issue of the Soul in Ibn Sina’s view

نویسندگان [English]

  • Shams Allah Seraj 1
  • Mahnaz Mozaffarifar 2
1 Assistant professor, Department of Philosophy, Faculty of Theology, University of Ilam,
2 PhD. Student of Islamic theology and Philosophy, University of Ilam
چکیده [English]

The theories concerning the issue of the soul are so various in the history of philosophy. The nature of the soul, its originatedness or eternity and quality of its relationship with the body are the most controversial issues in philosophical and theological discussions. Ibn Sina, as a Peripatetic philosopher, in most of his writings, has accepted the Aristotle's views on the originatedness of the soul, but in some mystical treatises and also in his work Qasidat al-Ayniyah, there are phrases which do imply his tendency to the Platonic view of the eternity of the soul. This raises a problematic for commentators of Ibn Sina, namely, how these two apparently contradictory views can be justified. The present paper examines the issue with descriptive-analytic approach. It seems that there had been no change in Ibn Sina’s views in his oriental philosophy, and that he remains faithful to his previous thesis on the originatedness of the soul. Therefore, there is no difference between the Peripatetic and illuminationist p[hilosophical approaches of Ibn Sina on the issue of the soul.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sina
  • Mulla sadra
  • The Soul
  • Peripatetic philosophy
  • Illumination philosophy
[1]  ابن‌سینا (1388). اشارات و تنبیهات، ترجمۀ حسن ملکشاهی، تهران: سروش.
[2] --------- (1331). رسالة نفس، تصحیح موسی عمید، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[3] --------- (1040). شفا: طبیعیات: نفس، قم: منشورات مکتبة آیت الله المرعشی النجفی.   
[4] --------- (1379). تعلیقات، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
[5] --------- (1953). رسائلابن‌سینا، جلد دوم، به اهتمام حلمی ضیاء اولکن، استانبول، دانشکدۀ ادبیات استانبول.
[6] --------- (1383). دانشنامۀعلائی، با مقدمه، حواشی و تصحیح محمد مشکوة، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
[7] --------- (1339). الاشارات و التنبیهات، مع لباب الاشارات، به اهتمام محمود شهابی، تهران: دانشگاه تهران.
[8] افلاطون (1382). چهار رساله، ترجمۀ محمود صناعی، تهران: هرمس.
[9] --------- (1367). مجموعه آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
[10] ارسطو (1389). دربارۀ نفس، ترجمه و تحشیه علیمراد داوودی، تهران: حکمت .
[11] تقی، شکوفه (1382). دو بال خرد: عرفان و فلسفه در رسالة الطیر ابن‌سینا، تهران، نشر مرکز.
[12] رضوانی، اکبر (1344). ابوعلی سینا: شرح احوال و آثار، تهران: محمد علی علمی.
[13] سبزواری، ملاهادی (1388).  اسرار الحکم، قم: مطبوعات دینی.
[14] سهروردی (1380). مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه و تحشیه سیدحسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
[15] طاهری، اسحاق (1380). نفسوقوایآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
[16] کربن، هانری (1384). ابن سینا و تمثیل عرفانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[17] المسعودی، ابو الحسن علی بن الحسین بن علی (1970). مروج الذهب و معادن الجواهر، تهران: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
[18] ملاصدرا (1364). تفسیر القرآن الکریم، قم: بیدار.
[19] --------- (1386). مجموعه اشعار، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران: مولی.
[20] --------- (1383). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، ترجمه محمد خواجوی، 9 مجلد، تهران، مولی.         
[21] --------- (1358). الواردات القلبیة فی معرفة الربوبیه، ترجمه و تفسیر احمد شفیعی‌ها، تهران: انجمن فلسفه ایران.
[22] مولوی، جلال‌الدین محمد ( 1375). مثنوی معنوی، دفتر اول، تصحیح و مقدمه قوام الدین خرمشاهی، تهران: ناهید.