تبیین تأثیر انسان شناسی ملاصدرا در تنوع معنای زندگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران

2 استادیار دانشگاه الزهرا، گروه فلسفه

چکیده

ادعای این جستار آن است که معنای زندگی در فلسفۀ ملاصدرا مؤلفه­ای مشکک و متنوع است نه متواطی، و تنوع یادشده برآمده از نگاه انسان­شناسانۀ ملاصدرا است؛ نگاهی که بیان می­دارد: انسان، نه نوع واحد متواطی، که نوع مشکک یا جنس مشتمل بر انواع متباین است. از این‌رو، مسئلۀ محوری در مقالۀ حاضر بررسی تأثیر طرح تفاوت تفاضلی و تباینی انسان­ها در تنوع و تکثر معنای زندگی است. نگارندگان با روش تحلیل محتوا درصدد خوانش مبانی یادشده در فلسفۀ ملاصدرا برآمده­اند. از دستاوردهای جستار حاضر می­توان به این مطالب اشاره کرد: عرضۀ سه تبیین از تفاوت تفاضلی و تباینی انسان­ها در قالب ظهور متفاوت اسمایی خدا؛ تجرد سه­گانه (تجرد ناقص، تام و اتم) و بیان این مطلب که در فلسفۀ صدرایی، معانی متنوع زندگی در درون انواع انسانی، و بی­معنایی و پوچ­گرایی در مرز انواع انسانی رخ می­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Influence of Mulla Sadra’s Anthropology on Diversity of Meaning of Life

نویسندگان [English]

  • Abdollah Salavati 1
  • Shahnaz Shayanfar 2
1 Assistant professor in Shahid Rajaee Teacher Training University
2 Assistant professor in Al-zahra University
چکیده [English]

The paper claims that the meaning of life in the philosophy of Mulla Sadra is equivocal (moshakik) and diverse not univocal (motawati). This diversity has its root in Mulla Sadra’s anthropological view, which states that man is not a single univocal species, but is an equivocal one or a genus including disparate species.  The central issue in this paper is to study the influence of gradual and oppositional difference of human being on the diversity of meaning of life in Mulla sadra’s philosophy. The results are: supplying three explanations for gradual and oppositional differences of human being in the framework of different nominal manifestation of God and the trilogical immateriality of the human’s soul. The other result is showing that the diversity of meanings of life occurs in the interior of the species of man, and nihilism occurs at the border of it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anthropology
  • Meaning of life
  • Mulla sadra
  • nihilism
[1]   ابن سینا (1375). الاشارات و التنبیهات، مع الشرح لنصیر الدین طوسی، قم، نشرالبلاغه.
[2]   ---------- (1371). المباحثات، توضیح مقدمه و تحقیق از محسن بیدارفر قم، انتشارات بیدار.
[3]   گریفین، دیوید ری (1388). خدا و دین در جهان پسامدرن، ترجمۀ حمیدرضا آیت اللهی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات دینی.
[4]   بخاری (1401). صحیح، استانبول، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
[5]   حسن زاده آملی، حسن (1375). دروس اتحاد عاقل به معقول، قم، انتشارات قیام.
[6]    ---------- (1381). الحجج البالغة على تجرد النفس الناطقة، قم.
[7]   ---------- (1371). «علم و تجرد نفس»، کیهان اندیشه، شماره 44، مهر و آبان، صص 89-100.
[8]   حکمت، نصرالله (1385). وجود و ماهیت در حکمت متعالیه، تهران، انتشارات الهام، 1381.
[9]   رشیدالدین میبدی، احمد (1371). کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق علی اصغر حکمت‏، تهران، انتشارات امیرکبیر.
[10]     سورآبادی، ابوبکر عتیق بن محمد (1380). تفسیر سورآبادی، تحقیق علی اکبرسعیدی سیرجانی، تهران‏‏، فرهنگ نشرنو.
[11]     شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1375). اتحاد عاقل و معقول، در: رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تحقیق و تصحیح حمید ناجی اصفهانی ، تهران ، انتشارات حکمت.
[12]     ---------- (1384). اسرار الآیات، به انضمام تعلیقات حکیم مولی علی نوری، تحقیق سید محمد موسوی، تهران، انتشارات حکمت.
[13]     ---------- (1366). تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار.
[14]     ----------  (1368). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، قم، انتشارات مصطفوی.
[15]     ---------- (1387). رسالة فی اتحاد العاقل و المعقول، تصحیح و تحقیق بیوک علیزاده، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[16]      ---------- (؟). شرح الهدایه الاثیریه، چاپ سنگی.
[17]     ---------- (1360). الشواهد الربوبیة، سید جلال الدین آشتیانی، مشهد.
[18]     ---------- (1386). مفاتیح الغیب، نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[19]     ---------- (1363).کتاب المشاعر ، هانری کربن، تهران، کتابخانه طهوری.
[20]     علیزمانی، امیرعباس (1386). «معنای معنای زندگی»، نامۀ حکمت، سال پنجم، شماره 1، بهار و تابستان.صص 59-89.
[21]     کورنر، اشتفان (1389). فلسفۀ کانت، ترجمۀ عزت الله فولادوند، تهران، خوارزمی.
[22]     فخرالدین رازی، محمدبن محمد (1420). مفاتیح الغیب، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
[23]     فیض کاشانى، ملا محسن‏ (1415).تفسیر الصافى‏، تهران‏، انتشارات الصدر.
[24]     مارکوزه، هربرت (1391). انسان تک‌ساحتی، ترجمۀ محسن مؤیدی، تهران، امیر کبیر.
[25]     متز، تدئوس، «آثار جدید دربارۀ معنای زندگی»، در: معنای زندگی، ترجمۀ محسن جوادی، تهران، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1389.
[26]      المحقق السبزواری (1369- 1379). ‏شرح المنظومة، تصحیح و تعلیق از آیت الله حسن زاده آملی و تحقیق و تقدیم از مسعود طالبی، تهران، ‏نشر ناب.
[27]     هیک، جان (1390). «معنای دینی زندگی»، در: معنای زندگی، گردآوری اعظم پویا، قم، نشر ادیان، صص 85-124.