روش شناسی استنباط آرای فلسفی ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نحوۀ نگرش به آثار ملاصدرا می­تواند در استنباط آرای دقیق وی مهم و تأثیرگذار باشد. در این راستا دو گونه رویکرد قابل تصور است؛ اول آن­که نظرات صدرا را همان تصریحات وی، که اکنون در همه جا شایع و رایج است و به عنوان نظرات صدرالدین شیرازی شناخته می­شود، دانست. رویکرد دوم می­تواند چنین باشد که با توجه به تصریحات ملاصدرا و شواهد و قرائن گوناگون، استنباط نظرات نهایی وی، صرفاً با مطالعۀ آثارش حاصل نمی­شود بلکه نیاز مبرم به اجتهاد فلسفی وجود دارد. در این مقاله ضمن تأیید نظر دوم، از سه طریق اثبات می­شود که نظرات صدرا جز با توجه تام به مبانی اساسی وی به دست نمی­آیند. سه طریق مذکور عبارت‌اند از تصریحات صدرالدّین، شرایط حاکم بر زمانۀ وی و نیاز جدی به نظام فلسفی هماهنگ و سازگار.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Methodology of Deduction of Mulla Sadra’s Philosophical Views

نویسندگان [English]

  • Fardin Jamshidi Mehr 1
  • Sayed Mortaza Hosseini Shahroudi 2
1 Ph.D. Student of Transcendent Philosophy (al-Hikmat al-Muta’alia), University of Mashhad
2 Professor , University of Mashhad
چکیده [English]

The kind of attitude to Mulla Sadra’s works is important in deducing his views accurately. Here, there are two types of attitudes. First, the real Sadra’s views are what we understand literally from his assertions. The second is that the deduction of his final ideas needs some philosophical independent judgment (Ijtihad) in addition to what is understood literally from his assertions and other various evidences. In this paper, the second attitude is defended, and we show that the real Mulla Sadra’s views cannot be understood, but through understanding the conditions governing his lifetime in addition to confirming the consistency of his philosophical system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla sadra
  • Mulla Sadra’s final views
  • Mulla Sadra’s philosophical system
[1] آشتیانی، سیدجلال­الدّین (1380). شرح مقدمۀ قیصری، قم، بوستان کتاب.
[2] ---------- (1386). مقدمۀ الشّواهد الرّبوبیّة، قم، بوستان کتاب. (در ضمن کتاب الشّواهد الرّبوبیّة فی المناهج السّلوکیّة)
[3] آل­یاسین، جعفر (1405). الفارابی فی حدوده و رسومه: بیروت، عالم الکتب.
[4] ابن­سینا، حسین­بن­عبدالله (1400). رسائل ابن سینا: قم، انتشارات بیدار.
[5] ---------- (1404).  الشّفاء (الإلهیّات)، تصحیح: سعید زاید، قم، مکتبة آیة الله المرعشی.
[6] ---------- (1404). الشّفاء (المنطق)، تحقیق: سعید زاید و دیگران، قم، مکتبة آیة الله المرعشی.
[7] ---------- (1980).  عیون الحکمة، مقدمه­ و تحقیق: عبدالرحمن بدوی، بیروت، دارالقلم.
[8] ---------- (1379).  النّجاة من الغرق فی بحر الضّلالات، مقدمه و تصحیح: محمدتقی دانش­پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
[9] جوادی­آملی، عبدالله (1372). تحریر تمهید القواعد، تهران، الزّهراء.
[10] حسن­زاده آملی، حسن (1387). شرح فارسی الأسفار الأربعة، قم، بوستان کتاب.
[11] خاقانی­شروانی، افضل­الدّین­بدیل­بن­علی (؟) دیوان خاقانی شروانی، تصحیح و مقدمه: ضیاءالدّین سجادی، تهران، زوّار.
[12] دغیم، سمیح و دیگران (1996). موسوعة مصطلحات علم المنطق عندالعرب، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون.
[13] رازی، قطب­الدّین­محمدبن­محمد (1383). المحاکمات بین شرحی الإشارات، قم، البلاغة، (در ضمن کتاب شرح اشارات خواجه نصیر طوسی.)
[14] سبزواری، ملاهادی (1360). التّعلیقات علی الشّواهد الرّبوبیّة، تصحیح و تعلیق: سیدجلال­الدّین آشتیانی، مشهد، المرکز الجامعی للنّشر. (در ضمن کتاب الشواهد الرّبوبیّة.)
[15] ---------- (1379 - 1369). غررالفرائد: شرح المنظومة، تصحیح و تعلیق: حسن حسن زاده­آملی و تحقیق و تقدیم: مسعود طالبی، تهران، ناب.
[16] سجادی، سیدجعفر (1379). فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
[17] ---------- (1373). فرهنگ معارف اسلامی، تهران، دانشگاه تهران.
[18] طباطبایی، سیدمحمدحسین (1388). نهایة الحکمة، تصحیح و تعلیق: غلامرضا فیاضی، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
[19] فارابی، ابونصرمحمّدبن­محمّد (1404). الألفاظ المستعملة فی المنطق، تحقیق و مقدمه و تعلیق: محسن مهدی، تهران، الزّهراء.
[20] فتحی­زاده، مرتضی (1382). «نظریۀ انسجام صدق»، فصلنامۀ ذهن، تهران، سال- ، شماره13، بهار، صص 81 -96.
[21] قیصری­رومی، محمدداوود (1375). شرح فصوص الحکم، به کوشش: سیدجلال­الدّین آشتیانی، تهران، علمی و فرهنگی.
[22] مدرس­زنوزی، ملاعبدالله (1381). انوار جلیّة، تصحیح: سیدجلال­الدّین آشتیانی، تهران، امیرکبیر.
[23] مصباح­یزدی، محمدتقی (1383). آموزش فلسفه، تهران، امیرکبیر.
[24] مطهری، مرتضی (1384). مجموعه آثار ج1، تهران، صدرا.
[25] ---------- (1383). مجموعه آثار ج6، تهران، صدرا.
[26] ---------- (1386). مجموعه آثار ج13، تهران، صدرا.
[27] ---------- (1378). مجموعه آثار ج 14، تهران، صدرا.
[28] ملاصدرا، محمّدبن­ابراهیم (؟).  الحاشیّة علی إلهیّات الشّفاء، قم، بیدار.
[29] ---------- (1981). الحکمة المتعالیّة فی الأسفار العقلیّة الأربعة، بیروت، دار احیاء التراث.
[30] ---------- (1360). الشّواهد الرّبوبیّة فی المناهج السّلوکیّة، تصحیح و تعلیق: سیدجلال­الدّین آشتیانی، مشهد، المرکز الجامعی للنّشر.
[31] ---------- (1363).  المشاعر، به اهتمام: هانری کربن، تهران، کتابخانه طهور.
[32] ---------- (1363). مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح: محمد خواجوی، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
[33] میرداماد، محمّدباقر (1367). القبسات، به اهتمام: مهدی محقق و سیدعلی موسوی بهبانی و ایزتسو و ابراهیم دیباجی، تهران، دانشگاه تهران.
[34] ---------- (1385-1381).  مصنفات میرداماد، به اهتمام: عبدالله نورانی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
[35] الیزدی، ­عبدالله­بن­شهاب­الدّین­الحسین (1412). الحاشیّة علی تهذیب المنطق، قم، مؤسسة النّشر الإسلامی.