حلّ معضل نسبیّت گرایی اخلاقی در فلسفۀ کانت و ملّاصدرا

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی دکتری فلسفه، گرایش حکمت متعالیه، دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار دانشگاه تهران

4 استادیار دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

مطالع? جوامع گوناگون نشان می دهد که کردارهای اخلاقی انسان بسته به تفاوت‌های فردی و اجتماعی، و بسته به تغییر و تحوّلات انسان متفاوت بوده است. وجود تفاوت های فردی، اجتماعی، و تنوّع نیازهای انسان در گذر زمان، این مسئله را مطرح ساخته است که آیا اخلاق امری نسبی است یا مطلق؟ با این‌که کانت و ملّاصدرا به دو منظوم? فکریِ متفاوت وابسته اند، هر دو در حلّ این مسئله دغدغ? مشترکی دارند. این دو فیلسوف با ابتنای اخلاق بر «عقل عملی» تلاش می کنند تا جهان شمولی و جاودانگی انسان را اثبات کرده و اخلاق را از خطر نسبیّت برهانند. نزد کانت «قانون اخلاق» و «عقلانیّت عملیِ محض» انسان از ویژگی کلّیّت و همگانی بودن برخوردار است. و انسان با عضویت در «جهان معقول» و «مطلق خواهی فطریِ» خود، جاودانه می شود. از نظر ملّاصدرا انسان «کَون جامعی» است که در مرتب? نظر، حقائق کلّی و در مرتبه عمل، جزئیّات فعل را ادراک می کند. همچنین بر اساس اصل «تجرّد خیال» و «وحدت شخصی نفس»، انسان و ملکات نفسانی از بقا و جاودانگی برخوردار می‌گردند. در این مقاله قصد داریم با روش تطبیقی همراه با تحلیل مبانیِ این دو فیلسوف، راهکاری برای نسبیّت گراییِ اخلاقی جستجو کنیم

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Kant and Mulla Sadra’s Solution to the problem of Moral Relativism

نویسندگان [English]

  • Reza Akbarian 1
  • Hossein Ghasemi 2
  • Mohammad Mohammad Rezayi 3
  • Hossein Hushangi 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Moral relativism is the philosophical theory that morality is relative that different moral truths hold for different individuls or different societies. Individual and social differences and variety of needs in different ages has posed this question whether morality is relative or absolute? Although Kant and Mulla Sadra belong to different reflective systems but both have common problems in this topic. Both have founded moral laws upon "practical reason" to deliver them from relativism risk. In Kant, "moral law" and "pure practical reason" have universality, and human as "pure intelligence" and "tendency toward highest good" becomes eternal. In Mulla Sadra, human is a "comprehensive reality" that comprehends universal realities in speculative sphere and particular acts in practical sphere. Also on the basis of "Imagination immateriality" and "individual unity of soul", human and soul habits are eternal. In this article we critically analyze and compare viewpoints of Kant and Mulla Sadra about the problem of moral relativism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Highest good
  • Imagination immateriality.
  • Interest
  • Kant
  • Moral law
  • Mulla sadra
  • Practical reason