مفهوم و مصداق «عالم ذرّ» از دیدگاه صدرالمتألهین شیرازی و علّامه طباطبایی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

سؤال اصلی تحقیق حاضر چگونگی مفهوم و مصداق عالم ذرّ (مفاد آی? 172 سور? اعراف) از نگاه تفسیری و فلسفی دو فیلسوف حکمت متعالیه، ملّاصدرا و علّامه طباطبایی، است. در این جستار، به روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از طرح دو محور، «هستی‌شناسی عالم ذرّ» و «وجودشناسی معرفت»، و ذکر مبانی فلسفی آن دو متفکر، چنین نتیجه‌گیری شده است که از منظر صدرا نفس یا روح قبل از تعلّق‌اش به بدن در عالم عقول یا در عالم علم الاهی از وحدت عقلی برخوردار، و در این مرتبه از هستی خود هم? کثرات نفوس جزئی را به نحو اجمال و بسیط در درون خود واجد بوده است. از دیدگاه وی مصداق عالم ذرّ همین مرتبه از نظام هستی است. از دیدگاه علّامه طباطبایی مصداق عالم ذرّ عالم ملکوت (مثال) است. وی پس از بحث نسبتاً جامعی در باب مفهوم آیه، در ثبوت چنین عالمی با صدرا همراه شده و انسان را دارای مراتب وجودی قبل از دنیا و بعد از دنیا و دارای دو حیثیت ملکی و ملکوتی دانسته و مانند صدرا مراتب عالم هستی را با وجود او منطبق و سازگار می‌بیند. به طوری که با حفظ وحدت شخصی مراتب وجودی خود را در سه نشئ? عقلی، مثالی، و مادی پشت سر می‌نهد، و برای اکتساب آن دسته از کمالاتی که صرفاً در عالم مادّه می‌توان به دست آورد، در قوس نزول وارد این عالم می‌شود و پس از استکمال در قوس صعود به عالم عقل راه می‌یابد و با عقول عالی متّحد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept and Extension of the World of Zar (Pre-existence) from the View Point of Mulla Sadra and Allameh Tabatabaei

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammad Sajedi 1
  • Maryam Soleimani 2
چکیده [English]

This essay is about Mulla Sadra and Allameh Tabatabaei’s views on the concept and extension of the “world of zar (pre-existence)” (the pervading meaning of verse 172, Al-Araf, Holly Quran). In this research, based on Sadra and Tabatabaei’s basic thoughts and by using the descriptive and analytic method the following results have been achieved:
1. The existence of the world of zar is proved by Sadra and Tabatabaei’s transcendental wisdom; but, the extension of this concept is divine knowledge or the world of intelligence in Sadra’s philosophical thought and spiritual world (Malakout) in Tabatabaei’s.
2. Tabatabaei and Mulla Sadra both believe that human beings have two stages of life: the first stage is before the corporeal world and the other is after this world. In views of Tabatabaei, the stages of human being’s life are in full agreement with the grades of universe: the human being is passing the three stages of his life in the three following stations of the world: intelligence world, spiritual world and finally the corporeal world, to obtain all of his maturities according to his abilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alameh Tabatabaei
  • Corporeal world
  • Mulla sadra
  • Spiritual world (Malakout)
  • The world of zar (pre- existence)