ساحت ارادی نفس در نظر غزالی

نویسنده

استادیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در مقاله پیش رو دیدگاه غزالی در خصوص ساحت ارادی نفس مورد بررسی قرار می گیرد. غزالی ساحت ارادی انسان را در دو سطح حیوانی و انسانی مورد توجّه قرار می دهد. به کارگیری تعابیری چون قوّه عامله، عقل عملی، قدرت، و اراده از سوی او در اطلاق به ساحت ارادی نفس انسانی مسئله مهم حیث معرفتی یا تحریکی داشتن عقل عملی را پیش می کشد که بررسی موضوع نشان دهنده اعتقاد غزالی به تعلّق عقل عملی به ساحت معرفتی و تأکید بر نقش تحریکی آن در انجام افعال است. اهمّیّتی که غزالی برای حضور عنصر آگاهی در افعال ارادی قائل است شکل گیری «فعل» به معنای واقعی را منوط به وجود اراده برخاسته از آگاهی قرار می دهد و این مسئله در بحثهای «معنای حقیقی فعل»، «نقش اختیار در ارزیابی اخلاقی افعال»، و «تبیین مفهوم اختیار» نشان داده می شود. چنانکه در بحث افعال اختیاری تأکید ویژهای که غزالی بر عنصر فهم یا ادراک عقلانی برای درک خیر بودن فعل و برانگیخته شدن اراده پس از آن دارد جلب نظر می کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Volitional Aspect of the Soul according to al-Ghazzali

نویسنده [English]

  • Zahra (Mitra) Poursina
چکیده [English]

In this article the author investigates al-Ghazzali’s views on the volitional aspect of the soul. al-Ghazzali divides the volitional aspect of the human into two levels, human and animal. His use of terms such as practical faculty, practical reason, power and will for human volition raises the important question of whether practical reason has cognitive character and whether it is a stimulus. Study of this subject shows that, according to al-Ghazzali, practical reason belongs to the cognitive realm and at the same time is a stimulus in the performance of action. The importance which al-Ghazzali attributes to the cognitive element in volitional actions is that the ‘action’ in the true sense of the word depends on the existence of a volition arising from consciousness. This issue is illustrated in discussions with titles such as “The Real Meaning of Action”, “The Role of the Free Will in Moral Evaluation of Actions” and “The Explanation of the Concept of Free Will”. It is also shown that al-Ghazzali especially emphasizes the element of understanding or intellectual perception in evaluating the goodness of an action, which is one of the important consequences of this view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • al-Ghazzali
  • moral evaluation
  • practical faculty
  • Practical reason
  • stimulating faculty
  • volitional aspect
  • voluntary action
  • will