تقریری نو از مسئله شرّ براساس نظریّه ادراکات اعتباری علّامه طباطبایی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استادیار دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

مسئله قرینه‌ای شرّ تنها استدلال ملحدان علیه خدا است؛ و نیز مسئله منطقی شرّ به مثابه مشکلی در میان خداباوران مطرح است. مسئله این مقاله این است که آیا نظریّه ادراکات اعتباری علّامه طباطبایی می‌تواند با اعتباری دانستن
شرور، پاسخی برای این مسئله باشد؟ از نظر علامه طباطبایی همه مفاهیم و گزاره‌های عملی در برابر ادراکات اخباری و حقیقی، اعتبار جعل و قراردادهای انسانی‌اند درجهت رفع حوائج و نواقصی زیستی و وجودی و فرونشاندن تمایلات و رغبات برخاسته از آن نیازها. ازجمله این اعتبارات حسن و قبح و به تبع آن خیر و شر است. ویژگی و معیار مهم در اعتباریات آن است که ما ناظر به غایات متصورمان آنها را مثلاً خوب یا بد، خیر یا شر محسوب می‌کنیم نه اینکه امور به لحاظ نفس الامری چنین باشند. البته ادراکات اعتباری به جهت اثر و کار کرد و غایتی که بر آنها مترتب است ونیز منشاء وجودی و زیستی فردی یا جمعی که دارند مرتبط و مترتب بر واقع هستند و لذا معرفت بخش و معقولند هرچند برهان بردار نیستند و البته عقلانیت آنها از نوع دیگری (عملی) است. در پرتو «اعتباری» دانستن شرور به نظر می‌رسد هم مساله منطقی شر و هم مساله قرینه‌ای آن و هم منافات نداشتن وجود شرور با نظام حکیمانه الهی، تقریری خردپذیرتر می‌یابد. علاوه بر اینکه احساس و تجربه شر هم به عنوان یک واقعیت بشری به رسمیت شناخته می‌شود و انکار نمی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A New Presentation of the Problem of Evil on the Basis of “Conventional Perceptions” as Understood by Allameh Tabatabaei

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mortaza Hosseini 1
  • Hossein Hushangi 2
1
2
چکیده [English]

The problem of evil, along with its three subdivisions (ethical, physical and metaphysical) is among the most challenging philosophical and theological problems. One of the most important answers which have been given to this problem from various philosophical and theological traditions from ancient times until today is to judge that evil is related to non-existence. It seems that on the basis of Allamah Tabatabaei’s innovative theory regarding conventional perceptions (idrakat-i itibari) one can derive a new formulation of the classic theories, which is in significant ways different from them, on the basis that evil is to be considered ‘conventional’ as the term is understood by Allamah Tabatabaei. As Allamah Tabatabaei understands it, all practical propositions relating to report-based or real perceptions involve the creation of human conventions for the sake of satisfying certain practical and existential needs and the inclinations arising from these. On the basis of the consideration of evil as conventional, it seems that this problem can find a satisfactory solution and it can be shown that the existence of evil does not contradict the existence of a universe based on a wise divine plan. Furthermore the experience of evil is also recognized in this theory as a human fact and is not completely denied as is the case with similar theories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allameh Tabatabaei
  • Conventional Perceptions
  • Conventions
  • Good and evil
  • The problem of evil