نقد و بررسی نظریّه «خلق اعمال» فخر رازی و تأثیر آن در فهم او از آیات قرآن

نویسنده

دانشیار گروه الهیات دانشگاه اصفهان

چکیده

در این مقاله ابتدا مهم‌ترین ادلّه فخر رازی برای اثبات نظریّه او در مورد «خلق اعمال» مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. هر سه دلیلی که وی برای ردّ ضرورت اختیار و تمام سیزده دلیلی که برای اثبات نظریّه «کسب» خویش اقامه کرده است، ابطال شده‌اند. سپس تفسیرهایی که او با توجّه به نظریّه مذکور ارائه داده است، مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌اند. به این منظور، همه آیاتی که وی تحت تأثیر این نظریّه، برخلاف معنای ظاهری تفسیر کرده است، جمع‌آوری شده و با توجّه به سایر آیات، معنای ظاهری و متبادر از الفاظ و شأن نزول آیات، و صحّت و سقم برداشت‌های او معیّن و این نتیجه به دست آمده است که هیچ یک از برداشت‌هایی که فخر رازی تحت تأثیر نظریّه خلق اعمال از آیات قرآن داشته، صحیح نیست

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critique of Fakhr al-Din al-Razi’s Theory of “Creation of Acts” and its Influence on his Understanding of Quranic Verses

نویسنده [English]

  • Ali Arshad Riahi
چکیده [English]

In this essay the most important arguments of Fakhr al-Din al-Razi for the theory that all acts are created only by God (khalq al-amal) are investigated. In the course of this investigation each of his three arguments rejecting the necessity of free will and all his thirteen arguments for proving his theory of occasional cause (kasb) are refuted. Subsequently, Fakhr al-Din al-Razi’s interpretations of the Quran which are under the influence of this theory are criticized. In order to accomplish this, all of the Quranic verses, which as a result of this theory are interpreted by him in a way incongruous with their apparent meaning, are presented. His interpretations are evaluated taking into consideration other Quranic verses, the apparent meaning of the verses at issue, and the circumstances of their revelation (asbab al-nuzul), and it is concluded that none of the interpretations of Fakhr al-Din al-Razi which are based on the theory of the “creation of acts” are valid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creation of acts
  • Eternal divine knowledge
  • Fakhr al-Din al-Razi.
  • infinite regress
  • Occasional cause
  • will