تحلیل جایگاه رمز در ارتباط انسان با خدا از دیدگاه سهروردی و یاسپرس‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه آموزش منطق و فلسفه، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه آموزش منطق فلسفه، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

رمز و زبان رمزی در اندیشه‌های متکلمان و فیلسوفان دین، به عنوان وسیله ای برای حکایت از عالم غیرمادی و بیان حقایق متافیزیکی، به کار می‌رود و با همین کارایی‌، در برخی متون فلسفی برای بیان رابطه انسان با خدا نیز مطرح شده‌است. هدف از این مقاله، بررسی مفهوم کلی رمز از دیدگاه سهروردی و یاسپرس است؛ پس از تبیین و تحلیل چیستی و چرایی رمز، بیان ویژگی‌های آن و کاربرد این واژه به طور خاص در تبیین مساله‌ی جایگاه آن در ارتباط انسان و خدا، به مقایسه‌ی آرای این دو فیلسوف و دریافت وجوهی از شباهت و تفاوت می‌پردازد: سهروردی تعریف حقیقی از رمز ارائه نمی‌کند؛ اما یاسپرس به طور مستقیم آن‌را تعریف می‌کند. دلیل رمزی سخن گفتن سهروردی پوشیده‌گویی در باب حقیقت است و اما یاسپرس می‌خواهد تا حد ممکن حقیقت را به واسطه رمز روشن نماید. رمز سهروردی ویژگی‌های معرفت شناسانه، معناشناسانه و وجود شناسانه را در بر دارد اما رمز یاسپرس بیش‌تر وجود شناسانه است؛ از دیدگاه هر دو فیلسوف ویژگی اصلی رمز حکایت‌گری است و آنچه مقصود است معنای باطنی است و رمز‌گشایی نهایی ممکن نیست. از دیدگاه شیخ اشراق، مواجهه با رمز در عالم خیال منفصل بوده اما برای یاسپرس در همین عالم است. در باب جایگاه رمز در ارتباط انسان با خدا نیز، از دیدگاه سهروردی زبان رمزی، تنها راه ِارتباط انسان با خدا نیست؛ خالق و منشا رمز تنها خداوند نیست؛ اما از نظر یاسپرس امر متعالی صرفا به واسطه رمز متجلی می‌شود. هدف و منشا رموز نیز صرفا خداوند است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Role of Symbolism in the Relationship Between Humans and God from the Perspectives of Suhrawardi and Jaspers

نویسندگان [English]

  • Maryam Barooti 1
  • Elahe zare 2
1 Assistant Professor, Department of Logic and Philosophy Education, Farhangian University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Logic and Philosophy Education, Farhangian University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the thoughts of theologians and philosophers of religion, symbolism and cryptic language are used as a means to convey the immaterial world and express metaphysical truths. This functionality is also employed in certain philosophical texts to describe the relationship between humans and God. The aim of this article is to explore the general concept of symbolism from the perspectives of Suhrawardi and Jaspers. After explaining and analyzing the nature and reasoning behind symbolism, as well as its characteristics and specific use in elucidating the concept of its role in the relationship between humans and God, the article compares the views of these two philosophers, identifying similarities and differences. For instance, Suhrawardi uses cryptic language to conceal meanings, while Jaspers aims to clarify the truth as much as possible through symbolism. According to both philosophers, the main feature of symbolism is its representational nature, and what is intended is an inner meaning, which ultimately cannot be fully deciphered. Suhrawardi believes that the encounter with symbolism occurs in the world of imaginal forms, while for Jaspers, it takes place in this very world. From Suhrawardi's perspective, symbolic language is not the only way to connect with God; God is not the sole creator and source of symbols. However, according to Jaspers, the transcendent manifests solely through symbolism, and the purpose and origin of symbols are solely attributed to God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Suhrawardi
  • Jaspers
  • Symbolism
  • God
  • Existence
آذرنوش، آذرتاش(1384). فرهنگ معاصر عربی-فارسی(براساس فرهنگ عربی-انگلیسی هانس ور). چاپ ششم. تهران: نی.
پورنامداریان، تقی(1391). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
خندان، علی اصغر(1382). منطق کاربردی. چاپ دوم. تهران و قم: سمت و طه.
سهروردی، شیخ شهاب‌الدین(1375الف). حکمه‌الاشراق (از مجموعه مصنفات). چاپ دوم. ج2. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375ب). روضه‌القلوب (از مجموعه مصنفات). چاپ دوم. ج3. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375ج). التلویحات (از مجموعه مصنفات). چاپ دوم. ج1. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375د). الواحالعمادیه (از مجموعه مصنفات). چاپ دوم. ج3. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375ه). الغربه‌الغربیه(از مجموعه مصنفات). چاپ دوم. ج2. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375و). المشارع و المطارحات(از مجموعه مصنفات). چاپ دوم. ج1. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375ز). الکلمات الذوقیه او رساله الابراج (از مجموعه مصنفات). چاپ دوم. ج3، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375ح). المقاومات(از مجموعه مصنفات). چاپ دوم. ج1. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375ت). یزدان شناخت (از مجموعه مصنفات).چاپ دوم. ج3. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375ی). کلمه‌التصوف(از مجموعه مصنفات). چاپ دوم. ج4. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شهرزوری، محمد‌بن محمود(1372). شرح حکمه‌الاشراق. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عالیخانی، بابک (1374). «خمیره ازلی نزد سهروردی و رنه گنون». جاویدان خرد. سال دوازدهم(شماره اول)، بهار و تابستان. 112-91.
عمید، حسن(1388). فرهنگ فارسی عمید. چاپ اول. تهران: فرهنگ نما.
فرامرز قراملکی، احد(1391). روش شناسی مطالعات دینی. چاپ هفتم. مشهد: علوم رضوی اسلامی.
ــــــــــ (1389). منطق. چاپ چهارم. ج1. تهران: دانشگاه پیام نور.
فولادی، علیرضا(1389). زبان عرفان. چاپ سوم. تهران: سخن و فراگفت.
قطب‌الدین شیرازی، محمود بن مسعود(1383). شرح حکمه‌الاشراق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
کربن، هانری(1390). اسلام در سرزمین ایران. ترجمه رضا کوهکن. چاپ اول. تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
کربن، هانری و نصر، سید حسن(1375). مقدمه جلد سوم از مجموعه مصنفات شیخ اشراق. چاپ دوم. ج1. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مسعود، جبران(1380). الرائد. ترجمه رضا انزابی نژاد. چاپ سوم. مشهد: آستان قدس رضوی.
یاسپرس، کارل(1393). کوره راه خرد. ترجمه مهبد ایرانی طلب. چاپ دوم. تهران: نشر قطره.
یزدان پناه، یدالله(1391). حکمت اشراق.تحقیق و نگارش مهدی علیپور. چاپ دوم. ج1. تهران: سمت و مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.