پیش‌فرض معرفتی در مسئلۀ وجود خدا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه کلام، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، ایران.

چکیده

بنابر قرینه‌گرایی، ارزش معرفتی گزاره‌ها به داشتن قرائن و شواهد است. گاه ادعا می‌شود برخی رویکردها بی‌نیاز از پشتیبانی شواهد یا دلیل‌اند و تا زمانی که رویکردهای رقیب در اثبات خود ناکام باشند، آنها به قوت خود باقی هستند. این حالت که از آن به «پیش‌فرض معرفتی» تعبیر می‌شود، گاه تنها درحدّ نقطۀ آغاز بحث است (پیش‌فرض روشی) و گاه ارزش صدق دارد (پیش‌فرض حقیقی). در گفتگو حول وجود خدا، برخی باور به خدا، عده‌ای باور به عدم خدا و شماری هم بی‌باوری را پیش‌فرض می‌دانند. برای نمونه، آنتونی فلو با مقایسه مسئلۀ وجود خدا با قواعد حقوقی، نقطه آغاز را آن می‌داند که هیچ‌چیز درباره اصل، مفهوم و امکان خدا (تصوری) و نیز وجود یا عدم وجود او (تصدیقی) نمی‌دانیم و تا زمانی که خداباور یا خداناباور دلیلی به سود مدعای خود اقامه نکند، این پیش‌فرض به قوت خود باقی است. بخش نخست این مدعا قابل پذیرش و مقتضای روشمندی در گفتگو است؛ اما در بخش تصدیق، هر سه رویکرد ایجابی، سلبی و توقفی نیازمند اقامه دلیل هستند و شأن یکسانی دارند. هر یک از خداباور و خداناباور درحقیقت ادعایی ایجابی را مطرح می‌کنند که در چارچوب قرینه‌گرایانه، نیازمند ارائه شواهد است. لاادری‌گرا نیز ادعای نادرستی موضع هر دو را دارد که آن نیز نیازمند ارائه دلیل است. بنابراین وظیفه اثبات برعهده هر سه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Epistemic Presumption in the Question of God’s Existence

نویسنده [English]

  • GholamHossein Javadpoor
Assistant Professor, Department of Kalam, Iranian Institute of Philosophy, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Evidentialism posits that the epistemic value of propositions lies in their evidence. However, alternative approaches, independent of evidential support, have emerged to maintain validity when competing viewpoints falter. This phenomenon, often termed "epistemic presumption," serves as both a procedural starting point and occasionally holds substantive truth-value. In discussions surrounding the existence of God, differing presumptions—whether theism, atheism, or non-belief—are contentious. Theists and atheists assert positive claims necessitating evidence, while agnostics posit that both positions lack support, contingent upon evidence provision. Thus, the burden of proof rests upon all three perspectives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Burden of Proof
  • Epistemic Presumption
  • Agnosticism
  • Negative Atheism

مراجع

Burgess-Jackson, K. (2018). "Rethinking the presumption of atheism". International Journal for Philosophy of Religion. 84, 93-111
Flew. A. and Roy A. V. (2008). There is a God. How the World’s Most Notorious Atheist Changed His Mind. HarperCollins.
Flew. A. (1972). "The Presumption of Atheism". Canadian Journal of Philosophy. Vol. 2. No. 1, pp. 29-46.
Feldman. R. (2000). "The ethics of belief". Philosophy and Phenomenological Research. Vol. 60. No. 3. pp. 667-695.
Hanson. N. R. (1972). What I Do Not Believe and other Essays. ed. Stephen Toulmin and Harry Woolf. Dordrecht. Neth.
Hick. J. (1967). "Review of God and Philosophy". Religious Studies. Vol. 2.
Kenny. A. (2009). "Atheism and Agnosticism". Philosophers and God; At the Frontiers of Faith and Reason. ed. by John Cornwell and Michael McGhee. MPG Books Group.
Kenny. A. (1983). Faith and Reason. New York: Columbia University Press.
Martin. M. (1992). Atheism: A Philosophical Justification. Temple University Press.
Nielsen. K. (1977). "Review of The Presumption of Atheism by Antony Flew". Religious Studies Review 3.
Plantinga. A. (1979). "Is Belief in God Rational?" Rationality and Religious Belief. ed. by. C. F Delaney. University of Notre Dame Press.
Poidevin. R. (2010). Agnosticism: A Very Short Introduction. Oxford University Press.
Shalkowski. S. (1989). "Atheological Apologetics". American Philosophical Quarterly. 26 January.
Scriven. M. (1966). Primary Philosophy. New York. McGraw Hill.
Wainwright. W. J. (2003). "The Burden of Proof and the Presumption of Theism". Dos God Exist? The Craig-Flew Debate. ed. By Stan W. Wallace. Chippenham. Wiltshire.
Walton. D. (2014). Burden of Proof. Presumption
and Argumentation. Cambridge University Press.
فلسفه و کلام اسلامی
دوره 57، شماره 1
شهریور 1403
صفحه 59-77

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار