ارزیابی دلایل عقلی معاد جسمانی عنصری نزد متکلمین سده‌های 7 تا 11 هجری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22059/jitp.2024.365777.523434

چکیده

کیفیت بدن انسان در معاد از مسائل اختلافی میان فلاسفه و متکلمین است؛ به این‌بیان که مُعاد در مَعاد آدمی چگونه‌است. اقوال در این زمینه به‌ سه دسته تقسیم می‌شوند: بدن مثالی، بدن عنصری غیر از بدن دنیوی، و عینیت بدن دنیوی. دیدگاه اخیر معتقد به این‌همانی بدن مُعاد با بدن دنیوی است. اینان غالباً به آیات قرآن تمسک کرده‌اند؛ اما برخی دلایل عقلی نیز اقامه کرده‌اند. ظلم بودن ثواب و عقاب، رسیدن به لذّت‌ها، دوام حرکت افلاک و. از جمله دلایل عقلی هستند که پیروان عینیّت اقامه کرده‌اند. اثر حاضر با بررسی و نقد دلایل موجود، این فرضیه را مطرح می‌کند که دلایل مذکور توانایی اثبات مدعای پیروان عینیت در بدن مُعاد را ندارند و صرفاً ظهوری بدوی در عینیت بدن اخروی با بدن دنیوی دارند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته‌است؛ بدینگونه که پس از جمع‌آوری دلایل مورد نظر، آن‌ها را مورد نقد و بررسی قرار داده و میزان دلالت آنان بر مدعای مقصود، مورد اعتبارسنجی قرار گرفته‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining Rational Reasons for Elemental Physical Resurrection A Study for Theologians in the 7th to 11th Centuries AH

نویسندگان [English]

  • Mohammad peyman 1
  • Mahdi Azimi 2
1 MA, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The quality of the human body in the concept of resurrection has been a contentious issue among philosophers and theologians. The fundamental question revolves around how resurrection manifests in human existence. Various viewpoints can be categorized into three main types: Ideal Body: Some propose an idealized form for the resurrected body, transcending earthly limitations. Elemental Body: Another perspective suggests an elemental body distinct from the worldly one. Worldly Body Itself: Advocates of this view assert that the resurrected body remains identical to its earthly counterpart. They often draw upon Quranic verses, while some also present rational arguments. The present work, through examining and critiquing the existing reasons, posits the hypothesis that these reasons lack the ability to prove the claim of identity theorists regarding the afterlife. Instead, they merely represent a superficial appearance of continuity between the postmortem body and the worldly body. The current study employs a descriptive-analytical approach. After collecting the relevant reasons, they are subjected to critique and evaluation, validating their relevance to the intended claim.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resurrection
  • Physical Resurrection Reasons
  • Rational Reasons for Resurrection
  • Reincarnation

مراجع

قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن علی (1383). علل الشرایع، ج 1، ترجمة سیدمحمدجواد ذهنی تهرانی، قم: مؤمنین.
امید، مسعود (1371). «نگرشی هستی‌شناسانه در تحقق عالم امکان»، کیهان اندیشه، شماره 44.
اهری، عبدالقادر بن حمزه (1358). الاقطاب القطبیة أو البلغة فی الحکمة، مقدمه و تصحیح: محمدتقی دانش پژوه، تهران: انجمن فلسفه ایران.
بحرانی، ابن‌میثم (1406 ق). قواعد المرام فی علم الکلام، به اهتمام محمود مرعشی، قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی (ره).
پیمان، محمد (1401). ژنتیک و امکان معاد جسمانی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر مهدی عظیمی، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
تقی نجات، مجید (1396). «جایگاه و مراتب عوالم هستی از دیدگاه علامه طباطبایی (قدس سره)» بلاغ مبین، شماره 50 و 51، صص84-99.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۵). تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 4، تنظیم و نگارش از علی اسلامی، قم: اسراء.
حلی، حسن بن یوسف (1388). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
دشتکی، منصور بن محمد (1381). تحفة الفتی فی تفسیر سورة هل أتی، به تصحیح پروین بهارزاده، تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
----------(1386). مصنفات غیاث الدین منصور حسینی دشتکی شیرازی، ج 1، به کوشش عبدالله نورانی، تهران: دانشگاه تهران.
ربانی گلپایگانی، علی (1386). ایضاح الحکمة فی شرح بدایة الحکمة، قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.
رؤوف، عبید (1377). انسان روح است نه جسد، ترجمة امیرهوشنگ دانایی، تهران: نغمه.
ریاحی، علی ارشد؛ واسعی، صفیه (1390). «ارتباط مراتب وجود با مراتب ادراک از نظر ملاصدرا»، مطالعات اسلامی: فلسفه و کلام، سال چهل و سوم، شمارة پیاپی 2/86، صص 45-9.
شاهرخی، احمدرضا (1381). «ارتباط نفس مجرد و بدن در فلسفه اسلامى»، پژوهش‌‌های فلسفی-کلامی، شماره 13 و 14.
شیخ بهائی، محمد بن حسین، (1389). اربعین، ترجمة محمد بن علی خاتون آبادی، تهران: حکمت.
صدر، محمد باقر (1986 م). دروس فی علم الاصول، ج 1 و 2، بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1381). المبدأ و المعاد، تصحیح، تحقیق و مقدمه محمد ذبیحی و جعفرشاه نظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
----------(1402 ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة، ج 1، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
----------(1433 ق). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران: مولی.
طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۴). نهایة الحکمة، صححها و حققها غلامرضا الفیاضی قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
----------(1428 ق). بدایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر اسلامی.
----------(1351). المیزان فی تفسیر القرآن، ج 20، ترجمۀ موسوی همدانی، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
فیض کاشانی، محسن (1380). المحجّْة البیضاء، ج ۸، به تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
----------(1416ق). التفسیر الصافی، ج 4، تحقیق السید محسن الحسینی الأمینی: تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مدرس زنوزی، علی بن عبدالله (1378). مجموعه آثار آقاعلی مدرس، ج 4، با تصحیح و مقدمة محسن کدیور، تهران: اطلاعات.
مصباح یزدی، محمد تقی (1391). آموزش فلسفه، ج 2، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مظفر، محمدرضا (1423). اصول الفقه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مفید، محمد بن محمد (بی‌تا)، اوائل المقالات، تبریز: سروش.
مکارم شیرازی، ناصر (1428ق). انوار الاصول، ج ۲، قم: مدرسة الامام على بن ابى طالب (ع).
نبویان، سید محمد مهدی (1400). «معاد جسمانی عنصری از دیدگاه ملا نعیما طالقانی» حکمت اسلامی، سال هشتم، شماره 2 صص 125-144.
نعیما طالقانی، محمدنعیم‌بن محمدتقی (1377). منهج الرشاد فی معرفة المعاد، ج 1-3، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.
 
فلسفه و کلام اسلامی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ
انتشار آنلاین از تاریخ 26 اسفند 1402

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار