نقش مبانی فلسفی ملاصدرا در شرح اوصاف متقابل خداوند (با تکیه ‌بر شرح اصول کافی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه فلسفه و کلام اسلامی ، اصفهان، ایران

2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 . استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

مقالۀ حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به نقش مبانی فلسفی ملاصدرا در تفسیر اوصاف متقابل خداوند که در اصول کافی مرحوم کلینی (کتاب التوحید) ذکرشده است (اوصافی نظیر «اول و آخر بودن» و یا «ظاهر و باطن بودن») می پردازد و تأثیر مبانی فلسفی ملاصدرا همچون «اصالت وجود» و انشعابات آن نظیر «تشکیک»، «وجود ربطی» و «وحدت وجود» را بر تفسیر این اوصاف بررسی می‌کند. مطابق یافته‌های این پژوهش اصل اصالت وجود و فروعات آن، به نحوی معانی اوصاف موردنظر را رقم می زند که نه‌تنها تقابل حقیقی بین اوصاف به‌ظاهر متقابل، برطرف می‌گردد، بلکه معنای هر یک از اوصافِ به‌ظاهر متقابل، مکمل معنای صفت مقابلش می‌شود. همچنین اثبات می‌شود که آراء صدرا در اینجا هیچ نوع ناسازگاری با سایر آراء وی در حوزه خداشناسی ندارد. به نظر می‌رسد تعریف و تبیین ارائه‌شده از سوی ملاصدرا علاوه بر این‌که تقابل اوصاف و ناسازگاری با توحید را برطرف می سازد، تأکیدی بر مراتب توحید و فهم عقلانی متون دینی نیز محسوب می گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Influence of Mulla Sadra’s Philosophical Foundations on the Description of God's Opposite Attributes (based on the Description of the Book Usul Kafi)

نویسندگان [English]

  • Maryam Panahidorcheh 1
  • Ali Arshad Riahi 2
  • Mohammadmahdi Meshkati 3
1 Ph.D student , Department of Transcendental Philosophy and Theology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Professor, Department of the department of Islamic Philosophy and Theology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

This article adopts a descriptive-analytical approach to examine the role of Mulla Sadra's philosophical principles in interpreting God's opposite attributes mentioned in the book Usul Kafi by the late Kuleyni (Kitab al-Tawhid). Specifically, it focuses on attributes such as "being the first and the last" or "being outward and inward." The study explores the influence of Mulla Sadra's philosophical principles, including the "principality of existence" and its associated concepts like "analogical gradation," "copulative existence," and "unity of existence," on the interpretation of these attributes. The findings demonstrate that the principle of principality of existence, along with its branches, shapes the meanings of these attributes. Consequently, not only does it resolve any apparent conflicts between opposite attributes, but it also reveals how each attribute complements the meaning of the other. Furthermore, the article establishes that Sadra’s ideas in this context are compatible with his broader theological perspectives. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • Opposite Attributes of God
  • Philosophical Principles
  • Usul Kafi

مراجع

  1.  

            قرآن کریم

    1. ابن عربی، محمد بن علی؛ الفتوحات المکیه؛ ج2؛ بیروت؛ دار صار؛ بی تا
    2. ابن الفارض، عمربن علی؛ دیوان ابن الفارض؛ بیروت؛ دارالکتب العلمیه؛1410
    3. جوادی آملی، عبدالله؛ رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه؛ ج1و4؛ قم؛ اسرا؛ 1386
    4. حسینی شاهرودی، مرتضی؛ وحیده فخارنوغانی؛ «رابطه «اول، آخر، ظاهر و باطن» با انسان کامل»؛ مطالعات اسلامی؛ فلسفه و کلام؛ پیاپی2/83؛ 1388
    5. رازی، فخرالدین؛ لوامع البینات شرح اسماء الله تعالی و الصفات؛ قاهره؛ بی نا؛ 1406
    6. سبحانی تبریزی، جعفر؛ «اسماء و صفات خدا در قران/حرف الف/احد، الاول، الآخر، الاعلی ، الاعلم»؛ درسهایی از مکتب اسلام؛ شماره 11؛ 1374
    7. -------------؛ «اسما و صفات خدا در قران الباری، الباطن، الظاهر، البدیع، البصیر، السمیع، التواب، الجبار»؛ درسهایی از مکتب اسلام؛ شماره 11؛ 1375
    8. سهروردی، یحیی بن حبش؛ حکمه الاشراق؛ ج4؛ شرح قطب الدین شیرازی؛ تعلیق ملاصدرا؛ 1392؛ تهران؛ بنیاد حکمت اسلامی صدرا
    9. شیرازی، قطب الدین؛ دره التاج؛ تهران؛ حکمت؛ 1369
    10. صدرالمتالهین الشیرازی، محمد؛ الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه؛ ج 1و2و6و7؛ قم؛ طلیعه نور؛ 1393
    11. ---------------------؛ شرح الاصول من الکافی؛ ج3و4؛ تهران؛ بنیاد حکمت اسلامی صدرا؛ 1385
    12. ---------------------؛ المظاهر الالهیه فی اسرار العلوم الکمالیه؛ تهران؛ بنیاد حکمت اسلامی صدرا؛ 1378
    13. ---------------------؛ رساله فی الحدوث؛ تحقیق حسین موسویان؛ تهران؛ بنیاد حکمت اسلامی صدرا؛ 1378
    14. --------------------؛ المشاعر؛ شرح لاهیجی؛ تصحیح جلال الدین آشتیانی؛ قم؛ دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم؛ 1386
    15. --------------------؛ تفسیر القران الکریم؛ تصصحیح محمد خواجوی؛ ج4و5 و6؛ قم؛ بیدار؛ 1366
    16. -------------------؛ مبدا و معاد؛ تصحیح و تحقیق محمد ذبیحی و جعفر شانظری؛ ج1؛ تهران؛ بنیاد حکمت اسلامی صدرا؛ 1381
    17. -------------------؛ شواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه؛ تصحیح جلال الدین آشتیانی؛ تهران؛ نشر دانشگاهی؛ 1360
    18. -------------------؛ مفاتیح الغیب؛ تصحیح محمد خواجوی؛ تهران؛ موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران؛ 1363
    19. عبودیت، عبدالرسول؛ درامدی به نظام حکمت صدرایی؛ ج1؛ تهران؛ سمت؛ 1385
    20. فیض کاشانی، ملامحسن؛ اصول المعارف؛ مقدمه جلال آشتیانی؛ قم؛ دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم؛ 1362
    21. کلینی، محمد بن یعقوب؛ اصول کافی؛ ترجمه و شرح جواد مصطفوی؛ ج1؛ تهران؛ بی جا؛ بی تا.
فلسفه و کلام اسلامی
دوره 56، شماره 1
شهریور 1402
صفحه 131-147

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار