سمانتیک تابع‌ارزشی حاج‌حسینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد گروه منطق، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران ، تهران، ایران

چکیده

نظام تابع‌ارزشی و دستگاه استنتاج‌طبیعی آن را که مرتضی حاج‌حسینی در ویراست دوم کتاب خویش «طرحی نو از اصول و مبانی منطق» معرفی کرده است در مقالۀ دیگری بررسی کرده‌ام. در این مقاله به سمانتیک این نظام خواهم پرداخت و فراقضایای صحت و تمامیت را که او اثبات کرده است مورد واکاوی قرار خواهم داد. نشان می‌دهم که اصطلاحات سمانتیکی به کار رفته در این کتاب به روشنی تعریف نشده‌اند یا مقصود از بیان آنها در کتاب مشخص نشده است (برای نمونه مفاهیم «جهان»، «وضعیت»، «کنونی»، «وضعیت فرضی محتمل»، «مفروض»، «قابل فرض»، «وضعیت مبنا» و «مدل مبنا»). از مفهوم سمانتیکی «اعتبار» و «صدق‌نگهداری» در این سمانتیک، برداشت‌های متعددی می‌شود که در برخی از آنها استدلال‌های ربطی نامربوط می‌شوند و در برخی از آنها استدلال‌های نامربوط معتبر می‌گردند. در پایان نشان می‌دهم که این سمانتیک با نظریۀ برهان کتاب هماهنگ نیست و قضایای صحت و تمامیت به درستی طرح نشده‌اند و در واقع نادرست هستند و مثال‌های نقض دارند. فراقضیۀ «تمامیت» برای نظام تابع‌ارزشی این کتاب برقرار نیست زیرا در سمانتیک این نظام، فرمول‌ها یا استدلال‌هایی «معتبر» است که در نظریۀ برهان آنها «درست» نیست. برای نمونه، در سمانتیک نظام تابع‌ارزشی، هر صدق منطقی هر صدق منطقی را به صورت معتبر نتیجه می‌دهد اما برهان‌های آنها در نظام استنتاج طبیعی به دلیل نقض شرط «نرمال بودن» دگ پراویتز «نادرست» هستند
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Hajhosseini’s Truth-Functional Semantics

نویسنده [English]

  • Asadollah Fallahi
Professor , Department of Logic, Iranian Institute of Philosophy, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In other articles, we have examined Mortaza Hajhosseini's natural deduction systems as presented in the second edition of his book, "Two Non-Classical Logic Systems: A New Outlook on Elements of Logic." In this article, our focus shifts to the semantics of these systems and an analysis of the issues surrounding soundness and completeness, as proven by Hajhosseini. We find that the book lacks clear definitions or definite specifications for several semantical terms used, including 'world,' 'supposed,' 'supposible,' 'basic situation,' and 'basic model.' Consequently, the semantic concepts of "validity" and "truth-preserving" in this context can be subject to multiple interpretations, some of which render certain relevant inferences irrelevant while others deem irrelevant inferences valid.
Furthermore, we demonstrate that this semantics framework is incompatible with the proof theory presented in the book. The meta-theorems of soundness and completeness, as formulated, are erroneous and can be refuted with counterexamples. For instance, within the truth-functional system's semantics outlined in the book, a logical truth implies any other logical truth. However, the proofs provided in the book's natural deduction system are deemed 'invalid' because they violate Dag Prawitz's "normality" condition.



 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Classical Logic
  • Meta-Theorems of Soundness and Completeness
  • Semantics
  1.  

    1. حاج‌حسینی، مرتضی؛ طرحی نو از اصول و مبانی منطق و دو نظام منطقی پایۀ غیرکلاسیک، جلد اول: منطق پایۀ گزاره‌ها؛ اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان، 1396.
    2. حاج‌حسینی، مرتضی، طرحی نو از اصول و مبانی منطق با معرفی دو نظام منطقی پایۀ غیرکلاسیک، جلد اول: منطق پایه گزاره‌ها؛ اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان، 1401.
    3. فلاحی، اسدالله؛ «نظام تابع‌ارزشی حاج‌حسینی»، آینۀ معرفت 23، ش. 1، صص 21-43، 1402.
    4. فلاحی، اسدالله؛ «نظام غیرتابع‌ارزشی حاج‌حسینی»، منطق‌پژوهی 14، ش. 1، صص ؟؟، 1402.
    5. موحد، ضیاء؛ درآمدی به منطق کلاسیک؛ تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1368.