ارزیابی نقش پارادایم‌ها و الگوها در فهم دین با تأکید بر دیدگاه ایان باربور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه دین دانشگاه تهران؛تهران، ایران؛

2 استادیار گروه فلسفه دین دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

این مقاله به ارزیابی دیدگاه‌های ایان باربور درباره نقش پارادایم‌ها و الگوها در شکل‌گیری و فهم دین پرداخته است. باربور با تکیه بر دیدگاه توماس کوهن درباره نقش پارادایم‌ها در نظریه‌های علمی نشان داده است که همان‌طور که مشاهدات تجربی ناب و خالص نداریم، تجربه دینی، داستان‌ها و شعائر دینی ناب و خالص نیز نداریم؛ زیرا همان‌طور که مشاهدات گران‌بار از نظریه‌های علمی‌اند و نظریه‌های علمی هم گران‌بار از پارادایم‌ها هستند، تجربه‌های دینی، داستان‌ها و شعائر دینی هم گران‌بار از باورهای دینی؛ و باورهای دینی هم گران‌بار از پارادایم‌های دینی‌اند. از سوی دیگر، وی معتقد است همان طور که الگوها در درون یک پارادایم در شکل‌گیری و فهم نظریه‌های علمی موثرند، در تکوین و فهم باورهای دینی نیز سهم اساسی دارند. در این مقاله ابتدا دیدگاه باربور توضیح داده شده، سپس در ارزیابی دیدگاه وی، نگاه پارادایمی به دین، توجه به نقش الگوها در دین و جنبه هرمنوتیکی از نقاط مثبت دیدگاه باربور شمرده شده و تلاش شده است تا از انتقاداتی مانند ناواقع‌گرایی و نسبیت‌گرایی نگاه پارادایمی و الگوها دفاع شود. اما به نظر می‌رسد که اولا تعریف دین به تجربه دینی، داستان‌ها و شعائر دینی نوعی تحویل دین شمرده می‌شود، ثانیا می‌توان بجای تعبیر «باورهای دینی» از نظریه‌های دینی استفاده کرد و نظریه‌های دینی را متناظر با نظریه‌های علمی دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Ian Barbour’s View on The Role of Paradigms and Models in the Understanding of Religion

نویسندگان [English]

  • shahaboddin Mahdavi 1
  • mohammadreza bayat 2
1 Master of Philosophy of Religion, University of Tehran. Tehran. Iran,
2 Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

This paper evaluates Ian Barbour's view on the role of paradigms and models in the formation and understanding of religion. Based on Thomas Cohen's view about the role of paradigms in scientific theories, Barbour has shown that just as we do not have pure empirical observations, we also do not have pure religious experience, stories and rituals, for, just as observations are theory-laden and scientific theories are paradigm-laden, religious experiences, stories and religious rituals are also religious beliefs-laden, and religious beliefs are religious paradigm-laden. On the other hand, he believes that just as models within a paradigm are effective in forming and understanding scientific theories, they also play a fundamental role in the formation and understanding of religious beliefs. In this paper, the Barbour's view is first explained, then in the evaluation of his view, the paradigmatic view of religion, Barbour's attention to the role of models in religion and the hermeneutic aspect are considered the positive points of his view, and an attempt has been made to overcome criticisms such as unrealism and relativism of the paradigmatic view and models. But it seems that, firstly, the definition of religion by religious experience, religious stories and rituals is considered a kind of reductionism, and, secondly, it is possible to use religious theories instead of "religious beliefs" and consider religious theories as corresponding to scientific theories.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Model
  • Paradigm
  • Understanding of Religion
  • Ian Barbour
  1.  

    1. باربور، ایان؛ «پارادایم‌ها در علم و دین»، ترجمه ابراهیم سلطانی، کیان، سال ششم، شماره 34، 1375.
    2. باربور، ایان؛ علم و دین، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1389.
    3. باربور، ایان؛ دین و علم، ترجمه پیروز فطورچی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1392.
    4. پوپر، کارل؛ حدس‌ها و ابطال‌ها، ترجمه احمد آرام، شرکت سهامی انتشار، 1368.
    5. پوپر، کارل؛ منطق اکتشاف علمی، ترجمه حسین کمالی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1370.
    6. چالمرز، آلن اف؛ چیستی علم: درآمدی بر مکاتب علم‌شناسی فلسفی، ترجمه سعید زیباکلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، 1379.
    7. سرل، جان و ویلیامز، برنارد؛ فلسفه تحلیلی، ترجمه محمد سعیدی مهر، انتشارات کتاب طه، 1399.
    8. شیخ رضایی، حسین، و کرباسی‌زاده، امیر احسان؛ آشنایی با فلسفه علم، تهران: هرمس، 1391.
    9. کاکایی، قاسم، رحیم پور، فروغ السادات، رهبری، مسعود؛ «هویت استعاری الهیات از دیدگاه ونسان برومر»، اندیشه دینی، شماره 67، تابستان 1397.
    10. کتز، استیون تی؛ زمینه‌مندی تجارب عرفانی، ترجمه عطا انزلی، قم: انتشارات کتاب طه، 1399.
    11. کوهن، تامس؛ ساختار انقلاب‌های علمی، ترجمه سعید زیباکلام، تهران: سمت، 1394.
    12. گروندن، ژان؛ هرمنوتیک، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: نشر ماهی، 1391.
    13. گیلیس، دانالد؛ فلسفه علم در قرن بیستم، ترجمه حسن میانداری، انشارات سمت، 1381.
    14. هومن، حیدر علی؛ شناخت روش علمی در علوم رفتاری، تهران: نشر پارسا، 1374.
    15. Bailer-jones, Daniela. Models, metaphors and analogies. in The Blackwell Guid to the Philosophy of Science. 2002.
    16. Barbour, Ian. Myths, Models and Paradigms: A Comparative Study in Science and Religion. New York, Harper & Row. 1974.
    17. Barbour, Ian. Religion in an age of science. San Francisco, Harper & Row. 1990.
    18. Hanson, N. R. Patterns of Discovery. Cambridge: Cambridge University Press. 1958.
    19. McFague, Sallie. Models of God in Religious Language; Philadelphia: Fortrress. 1987.
    20. Palmer, Richard E. Hermeneutics, Interpretation Theory in Schleiermacher, Dilthey, Heidegger, and Gadamer, Northwestern University Press. 1969.
    21. Schmidt, Lawrence K. understanding hermeneutics. Acumen Publishing. 2006.
    22. Wienfeld, Moshe. Art.: "Covenant". in Encycl. of Judaica. 2003.