مساوقت وجود و تجرد براساس مبانی حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران؛

2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران؛

3 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران؛

چکیده

در آثار حکما، تقسیم موجود به مجرد و مادی براساس ملاک­های مختلفی صورت گرفته است. حکمای مشاء موجود مادی را به‌معنای هیولانی و منسوب به هیولا می‌دانند. منکرین هیولا مانند شیخ اشراق نیز به دوگانه مجرد و مادی در هستی معتقدند؛ اما ملاک این تقسیم‌بندی را نه هیولا بلکه امور دیگری مانند قوه و قابلیت، قبول اشاره حسی، غیبت و حضور می­دانند. ملاصدرا به اقتضای سبک و شیوه نگارشی که دارد از ملاک­های مذکور در تقسیم موجود به مجرد و مادی استفاده کرده است. در این پژوهش سعی شده است با روش توصیفی - تحلیلی ناکارآمدی ملاک­های یاد شده در ایجاد دو قطبی مجرد و مادی در نظام هستی نشان داده شود و با تکیه بر آراء و مبانی ملاصدرا مساوقت وجود و تجرد در حکمت متعالیه اثبات شود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Equality of Existence with Immateriality based on the Principles of Transcendent Wisdom

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Rahmanian 1
  • ghasem kakaie 2
  • Abdolali shokr 3
1 PhD student of Islamic Philosophy and Theology, Shiraz University,
2 Professor of Islamic Philosophy and Theology, Shiraz University,
3 Associate Professor of Islamic Philosophy and Theology, Shiraz University,
چکیده [English]

In the works of philosophers, the existing division of beings into immaterial and material ones has been done based on different criteria. Peripatetic scholars consider material beings ascribed to prime matter. Although some philosophers, like Sheikh Ishraq, who deny the existence of prime matter, believe in both immaterial and material beings, they maintain that the criterion of this division is not the prime matter but other things such as impotentiality and potentiality, denying and acceptance of sensible indication, and absence and presence. Mulla Sadra has also used these criteria in the division of beings into immaterial and material. In this research, by descriptive-analytical method, we have shown the inefficiency of these criteria, and, relying on Mulla Sadra's views and principles, we have shown equality of existence with the immateriality based on the principles of transcendent wisdom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Immaterial
  • Material
  • Prime Matter
  • Mulla Sadra

مراجع

  1.  

    1. ابن سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنیبهات، قم، نشرالبلاغه، 1375.
    2. ----------------------، النجاة، مقدمه و تصحیح: محمد تقی دانش پژوه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1379.
    3. 3. ---------------------- ، الشفا الالهیات، به تصحیح سعید زائد، قم، مکتبه آیه الله المرعشی، 1404.
    4. ---------------------- ، التعلیقات، تحقیق: عبدالرحمن بدوی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404.
    5. ----------------------، الشفاء المنطق، قم، مکتبه آیة الله المرعشی، 1405.
    6. جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، قم، مرکز نشر اسراء، 1399.
    7. حسن‌زاده آملی، حسن، عیون مسائل النفس، تهران، امیر کبیر، 1385.
    8. ------------------- ، هزار و یک نکته، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، 1365.
    9. رنجبرزاده، فرزانه، جوارشکیان، عباس، حسینی شاهرودی، سید مرتضی، «عدم مرز میان مجرد و مادی در تفکر صدرایی»، آموزه­های فلسفه اسلامی، شماره 27، 1399.
    10. سبزواری، ملاهادی، تعلیقات بر الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981.
    11. سهروردی، شهاب الدین، حکمه الاشراق. مصحح: نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1392.
    12. شهگلی، احمد، «ملاک تمایز مجرد ومادی؛ چالش­ها و رهیافت­ها»، معارف عقلی، شماره 22، 1391.
    13. صدر المتالهین، محمد، الحاشیه علی الهیات الشفا، قم، بیدار، بی­تا.
    14. ----------------- ، مفاتیح الغیب، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی‏، 1363
    15. ----------------- ، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، مصحح: جلال الدین آشتیانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1360.
    16. ---------------- ، مجموعه رسائل فلسفی صدر المتالهین، تهران، انتشارات حکمت، 1420.

    17.----------------- ، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981.

    1. طباطبایی. محمد حسین، نهایه الحکمه، قم، جماعه المدرسین فی حوزه العلمیه بقم، موسسه النشر الاسلامی، 1416.
    2. ------------------ ، تعلیقات بر الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981.
    3. عبودیت. عبدالرسول، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، تهران، سمت. مرکز نحقیق و توسعه علوم انسانی، 1392.
    4. فیاضی. غلامرضا، علم النفس فلسفی. قم، انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1393.
    5. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1396.
    6. مطهری. مرتضی، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا، 1389.
    7. نبویان، محمد مهدی، فیاضی، غلامرضا، «طرحی نو در تمایز مجرد و مادی با ارزیابی معیارهای دیگر»، معرفت فلسفی، شماره 64، 1398.
    8. یزدان پناه، سید یدالله، گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب الدین سهروردی، تحقیق و نگارش: دکتر مهدی علی‌پور، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391.
فلسفه و کلام اسلامی
دوره 55، شماره 2
اسفند 1401
صفحه 324-305

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار