تجربه در فلسفۀ ابن‌سینا با مراجعه به کاربست عملی آن در آثار طبیعی او

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشتۀ فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران؛

2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

ابن‌سینا در کنار مباحث نظری دربارۀ تجربه، در علوم طبیعی از جمله پزشکی، زیست‌شناسی و هواشناسی نیز به صورت عملی تجربه را به کار برده ‌است. او در مباحث نظری، احکامی را ناظر به شرایط حصول، مؤلفه‌ها و کارکرد معرفت تجربی بیان کرده ‌است که از جملۀ آنها می‌توان به لزوم مشاهدۀ حسی همراه با تکرار، یقینی بودن و کلیت مشروط معرفت تجربی و استفادۀ برهانی از معرفت تجربی اشاره کرد. اما بی‌توجهی نسبت به کار‌بست عملی تجربه توسط ابن‌سینا، ما را از رسیدن به تصویر دقیق تجربه نزد او محروم خواهد ساخت. خطا‌پذیری معرفت تجربی و تأکید فراوان بر مشاهدۀ نظام‌مند، دو حکمی هستند که ابن‌سینا در مباحث کاربردی خود به آنها پرداخته و در مباحث نظری او کمتر مورد توجه بوده ‌است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Experimentation in Avicenna's Philosophy by Referring to Its Practical Application in His Works on Natural Sciences

نویسندگان [English]

  • roohollah fadaei 1
  • Reza Akbari 2
1 graduate student in master of Islamic philosophy and theology, faculty of theosophy, Islamic teachings and guidance, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
2 professor of Islamic philosophy and theology, faculty of theosophy, Islamic teachings and guidance, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Avicenna, beside his theoretical discussions about experimentation, practically applied his experimental method to natural sciences studies such as medicine, biology, and meteorology. His theoretical discussions subsume propositions concerning the conditions under which experimental knowledge is attained, the components of this knowledge and its functions. Some of these propositions are as follows: necessity of recurrent observations for acquiring experimental knowledge, certainty plus conditional universality of such knowledge, and its role as demonstrative premises. Investigating the application of his theory in natural sciences propound two new features which were not elaborated in the theoretical discussions: fallibility of experimental knowledge and necessity of systematic observation. This research, using the analytic method and referring to both philosophical and scientific works of Avicenna, clarifies that a comprehensive definition of experimentation is dependent on considering extracted points from practical application of experimental knowledge, beside its theoretical components

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • Fallibility of Experimental Knowledge
  • Experimental Method
  • Practical Application of Experimentation
  • Systematic Observation

مراجع

[1]. ابن‌سینا (2005). رسالة فی ما تقرر عنده من ، الحکومة، بیروت دار بیبلیون.
[2]. ــــــــ (2005).  القانون فی الطب، جلد 4،3،2،1، بیروت، دار الإحیاء التراث العربی.
[3]. ــــــــ (1383). رساله نفس، همدان، دانشگاه بو‌علی سینا.
[4]. ــــــــ (1383). منطق دانشنامه علائی، همدان، دانشگاه بو‌علی سینا.
[5]. ــــــــ (1379).  النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[6]. ــــــــ (1375).  الإشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغة.
[7]. ــــــــ (1405).  الشفاء ـ الریاضیات، جلد 2، قم، مکتبة آیة الله مرعشی.
[8]. ــــــــ (1404). رسالة فی الأدویة القلبیة، ـ : بی نا.
[9]. ــــــــ (1404).  الشفاء ـ الطبیعیات، جلد 3،2، قم، مکتبة آیة‌الله مرعشی.
[10]. ــــــــ (1404).  الشفاء ـ المنطق، جلد 3، قم، مکتبة آیةالله مرعشی.
[11]. ــــــــ (1400). رسائل ابن‌سینا، قم، انتشارات بیدار.
[12]. ــــــــ (1953). رسائل ابن‌سینا 2، جلد 2، استانبول، دانشکده ادبیات استانبول.
[13]. سلیمانی، فاطمه(1388). «روش طبیعت‌شناسی ابن‌سینا»، حکمت سینوی، تهران، سال 13، شماره 42، بهار و تابستان، صص 27ـ47.
[14]. شیخ‌رضایی، حسین؛ امیر احسان کرباسی‌زاده(1391). آشنایی با فلسفه علم، تهران، هرمس.
[15]. Robinson, Richard(1963). Definition, Oxford, Oxford University Press.
فلسفه و کلام اسلامی
دوره 51، شماره 2
بهمن 1397
صفحه 245-260

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار