کارکردهای کلامی تاویل در دیدگاه فیض کاشانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه فلسفه اسلامی دانشگاه اصفهان

چکیده

مسئلۀ اصلی نوشتار حاضر تبیین نقش تأویل در اندیشۀ کلامی فیض کاشانی است. بدین ترتیب که نگارنده در تلاش است که مبتنی بر آثار این متکلم شیعی، به استخراج دیدگاه او در چگونگی ارتباط کلام و تأویل بپردازد. این متکلم عارف، تأویل‌پژوهی را رهیافتی در جهت فهم دین می‌داند؛ به‌طوری‌که غفلت از آن متکلم را در مسیر انجام رسالت‌های کلامی خویش به مخاطره می‌اندازد. می‌توان گفت سهمی که تأویل در فهم و تبیین و نیز تنظیم عقاید دینی دارد، به عنوان دو کارکرد اساسی تأویل در کلام‌پژوهی فیض است. در نظر او متکلم با غفلت از بحث تأویل، همچون کسی است که دین را در تاریکی می‌شناسد. تمثیل او به داستان مولوی در باب فیل و خانۀ تاریک، در فهم این مسئله نقش کلیدی دارد. سومین کارکرد تأویل از رهگذر مباحث انسان‌شناسی تشریح می‌شود. انسان به عنوان فاعل تأویل و تنها موجودی که تاویل‌گر است، خود نیز از ساختاری تشکیکی برخوردار است. نقش تأویل نفس در غایت علم کلام از ثمرات پیوندی است که بین کلام و تأویل برقرار می‌شود. سیر تأویل نفس آدمی سیری زیبایی‌شناسیک و هنرمندانه است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Fayz Kashani’s Views on Theological Implications of Hermeneutics

نویسندگان [English]

  • Nafiseh Ahl-Sarmadi 1
  • mehdi emami jomee 2
1 Assistant Professor, Department of Philosophy and Islamic Theology, Isfahan University
2 Associate Professor, Department of Philosophy and Islamic Theology, Isfahan University
چکیده [English]

The main issue pursued in the present study is to clarify the role of hermeneutics in the theology of Fayz Kashani. In this regard, we have attempted to extract his views on the relationship between hermeneutics and theology. For him, hermeneutics is a way to understand the religion, and ignoring it jeopardizes a theologian’s theological missions. The role hermeneutics plays in clarification, regulation, and interpretation of religious beliefs has a major position in Fayz’s theological works. In his views, a theologian ignoring hermeneutics is like a man who is seeking religion in darkness. His reference to Rumi’s story of elephant in the dark room illustrates this issue. The other implication of hermeneutics in his views is elaborated through anthropological issues.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fayz Kashani
  • Hermeneutics
  • Religion
  • Theology
  • Aesthetics
[1]. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1395). پرسش از هستی یا هستی پرسش، تهران، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
[2]. برنجکار، رضا (1393). روش‌شناسی علم کلام، تهران، انتشارات سمت.
[3]. تفتازانی، سعدالدین (1370 ). شرح‌المقاصد، قم، الشریف الرضی.
[4]. چیتیک، ویلیام (1384). عوالم خیال، ترجمۀ قاسم کاکایی، تهران، هرمس.
[5]. سعیدی‌مهر، محمد (1391). کلام، 2ج، تهران، نشر طه و سمت.
[6]. صدر حاج‌سید‌جوادی، احمد (1366). دایرة المعارف تشیع، ج12، تهران، بنیاد اسلامی طاهر.
[7]. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (1420). المشاعر، تصحیح و تعلیق اللبونی، چاپ اول، بیروت، مؤسسه التاریخ ـ العربی.
[8]. ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1386). مفاتیح الغیب،ج1، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[9].ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1380). الحکمه المتعالیه فی‌الاسفار الاربعه، ج7، تصحیح مقصود محمدی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
[10]. فیض کاشانی، محسن (1428). عین‌الیقین الملقب بالانوار و الاسرار، 2ج، قم، انتشارات انوارالهدی.
[11]. ـــــــــــــــــــــ (1392) (الف ). علم الیقین فی اصول ا لدین،2ج، قم، نشر بیدار.
[12]. ـــــــــــــــــــــــــــ (1392)(ب). سلوک فیض (ترجمه رساله الحقایق)، ترجمۀ رضا جلیلی، تهران، انتشارات مستجار.
[13]. ـــــــــــــــــــــــــــ (1394). سراپردۀ اسرار (ترجمۀ رساله قره‌العیون فی اعز الفنون)، ترجمه رضا جلیلی، تهران، انتشارات مستجار.
[14]. ــــــــــــــــــــــــــ (1371). ده رساله، ترجمۀ رسول جعفریان، اصفهان، مرکز تحقیقات علمی و دینی امام علی(ع).
[15]. ـــــــــــــــــــــــــ (1362). اصو‌ل‌المعارف، تصحیح جلال آشتیانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
[16]. ـــــــــــــــــــــــــ (1390). کلمات مکنونه، تصحیح علی علیزاده، قم، آیت اشراق.
[17]. ــــــــــــــــــــــــ (1415). تفسیرالصافی، 5ج، تصحیح حسین اعلمی، تهران، مکتبه الصدر.
[18]. ــــــــــــــــــــــــ (1418). الاصفی فی تفسیرالقرآن، 2ج، قم، مرکز النشر التابع لمکتبه الاعلام الاسلامی.
[19]. ـــــــــــــــــــــــ (1425). انوارالحکمه، تحقیق و تعلیق محسن بیدارفر، قم، انتشارات بیدار.
[20]. کربن، هانری (1384). تخیل خلاق در عرفان ابن عربی، ترجمۀ انشاالله رحمتی، تهران، جامی.
[21]. لطفی، مهدی و خلیل کوهی (1392). «بررسی تطبیقی تأویل در تفسیر صافی و تفسیر القران الکریم»، مطالعات قرأنی، شماره 15، صص79ـ97.
[22]. محیطی اردکان، محمد علی (1391). «تأویل از دیدگاه فیض کاشانی»، معرفت، سال 21، شماره 177، صص91ـ100.
[23]. مجلسی، محمدباقر (1362). بحار الانوار، با حواشی و تعلیقات علامه طباطبایی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.