گونه‌شناسی کثرت نفوس انسانی در سه مرحلۀ قبل، حین، و بعد از تعلّق به بدن از دیدگاه صدرالمتألهین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری دانشگاه تهران، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، رشتۀ فلسفه و کلام اسلامی

چکیده

نفس در دیدگاه صدرالمتألهین دارای «حدوث جسمانی و بقاء روحانی» بوده و از این رو، دارای دو حیثیّت «جسمانیّت و تعلّق به بدن» و «تجرّد ذاتی» است. مسئلۀ اصلی پژوهش جاری، شناخت کیفیّت و گونۀ کثرت نفوس انسانی، بر اساس دیدگاه صدرالمتألهین و در سه مرحلۀ تکوّن نفس است. نفس قبل از حدوث و تعلّق به بدن، عقل مجرّد است. از این رو، کثرت نفوس انسانی قبل از تعلّق به بدن، کثرت «نوعی عقلی» است. پس از حدوث، تمام نفوس از حیث ابدانِ جسمانی، در ذیل «نوع طبیعی» انسان مندرج بوده و دارای تکثّری عددی و حسّی می‌باشند. اما پس از کسب ملکات مختلف و بر اساس اتحاد ملکات نفسانی با جوهر نفس، هر نفس از حیث ذات، دارای جوهری متفاوت از جواهر نفوس دیگر شده و نفوس دارای کثرت «نوعی مثالی» و منحصر به فرد می‌گردند. تعداد کمی از نفوس انسانی نیز که به استکمال کامل رسیده و مبدَّل به عقل بالفعل گردیده‌اند، همانند مبدأ خود، دارای کثرت «نوعی عقلی» می‌گردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Typology of the Multiplicity of the Human Soul in Three Stages of before, during and after Belonging to the Body in Mulla Sadra’s Perspective

نویسنده [English]

  • Mohammad Hossein Vafaeian
PhD Candidate of Islamic Philosophy and Theology, University of Tehran, Faculty of Theology and Islamic Sciences.
چکیده [English]

The soul in transcendent theosophy has both corporeal creation and spiritual permanence; hence, it has two aspects of “corporeality and belongingness to the body” and “inherent immateriality”. The main purpose of this study is to recognize the multiplicity of the human soul in three stages of its coming-to-be
Human Souls were immaterial intellects before they came to be attached to the body. Hence, the multiplicity of human souls can be regarded as the multiplicity of the “species of the intellects.” After the corporeal creation of humans, all of them became the “species of the natural” category in terms of the body, and they are also multiple. But after the acquisition of permanent spiritual states and on the basis of these states’ alliance with the essence of the soul, every soul has a different essence from other essences in terms of their nature. Hence, every soul has a unique and "imaginal class". A small number of human souls that have reached perfection and became immaterial intellects based on their origin and target alliance will acquire the perfection of the “species of the intellects” category.

کلیدواژه‌ها [English]

  • soul
  • Multiplicity of the Intellects
  • Substantial motion
  • Temporality of the Soul
منابع
[1]. ابن‌سینا (1404). الشفاء: الالهیات، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی.
[2]. احسائی، ابن ابی الجمهور (1405). عوالی الئالی، قم، دار السید الشهدا.
[3]. افلوطین (1413). اثولوجیا، قم، بیدار.
[4]. ارسطو (بی‌تا). فی النفس، بیروت، دار القلم.
[5]. سبزواری، ملاهادی (1428). حاشیه بر اسفار، قم، نشر ناب.
[6]. صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم. (1404). المبدأء و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه.
[7]. ----------  (1360الف). اسرار الایات، تهران، انجمن حکمت و فلسفه .
[8]. ----------  (1360ب). الشواهد الربوبیه، مشهد، المرکز الجامعی للنشر.
[9]. ----------  (1361). العرشیه، تهران، نشر مولی.
[10]. ----------  (1363الف). المشاعر، تهران، کتابخانه طهوری.
[11]. ----------  (1363ب). مفاتیح الغیب، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگی.
[12]. ----------  (1375). مجموعه رسائل فلسفی، نشر حکمت، تهران.
[13]. ----------  (1378). رساله فی الحدوث، تهرن، بنیاد حکمت اسلامی.
[14]. ----------  (1381). زاد المسافر، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
[15]. ----------  (1387).  سه رساله فلسفی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
[16]. ----------  (1404).  شرح الهدایه الاثیریه، بیروت، التاریخ العربی .
[17]. ----------  (1981). الحکمه المتعالیه، بیروت، دارالاحیاء التراث.
[18]. ----------  (بی تا). حاشیه بر الهیات شفاء، قم، نشر بیدار.
[19]. وفائیان، محمد حسین؛ کوچنانی، قاسمعلی (1393). تحلیل متناقض نمای ثبوت عقول مجرده در صقع ربوبی، در عین اثبات ماهیت برای عقول، حکمت اسراء، شماره 2، تابستان 93.