راهکار متمایز ملاصدرا از ابن سینا در رفع "اجتماع دو مقوله" در وجود ذهنی و کارایی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بیرجند

2 استاد دانشگاه تهران

چکیده

ارسطو، علی رغم این‌که «کلی جواهر» را جوهر دانسته است، علم را عرض می‌داند. این امر این پرسش را رقم زده است که «کلی جوهر» چگونه می‌تواند در عین جوهر بودن، عرض باشد؟ ابن‌سینا در پاسخ، موضوع گزارۀ مورد نزاع را از «صورت ذهنی جوهر» به «ماهیت جوهر» تغییر داده است، تا صدق آن را در قالب حمل شایع صناعی بالذات تضمین نماید. ملاصدرا با توجه به این تغییر و نقد ابن سینا، راه چاره را در طرح حمل اولی ذاتی دانسته است. با بررسی راهکار ابن‌سینا و ملاصدرا می توان به خوبی ضرورت طرح تمایز «حملین» به وسیلۀ ملاصدرا را دریافت. همچنین می‌توان به خوبی پی برد که راه‌ حل‌های ایشان علی رغم ادعای قوام صفری یکسان نیست. و نیز نمی‌توان آن گونه که فلاحی می‌گوید راهکار ملاصدرا مبنی بر تمایز حملین را ناکارآمد دانست، اگرچه این راهکار تنها پاسخگوی بخشی از معضل پدیدآمده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Mulla Sadra’s Distinct Solution from Ibn Sina’s on Resolving Co-existence of Two Categories in Mental Existence and Its Efficiency

نویسندگان [English]

  • Mahmud Zeraatpishe 1
  • Ahad Faramarz Qharamaleki 2
1 Assistant Professor, University of Birjand
2 Prof. University of Tehran
چکیده [English]

Although Aristotle has considered the “universal substance” as a substance, he introduced knowledge as an accident. The question then arises as to whether a “universal substance”, whereas it is a substance, can be an accident. Answering the question, Ibn Sina has changed the subject of the dispute from “mental substance” to “quiddity of substance”, so that he could guarantee its truth in the form of an “essential artificial common predication” (haml shaye sana’i be-al-dhdhat). Considering this change and criticizing Ibn Sina, Mulla Sadra has posed “essential primary predication” (haml awwali dhdhati) as a solution. By considering these two solutions, the necessity of posing essential primary predication by Sadra can be understood. It also can be well realized that their solutions, despite Qawam Safari’s claim, are not the same, and Sadra’s solution cannot be seen as inefficient, as Fallahi says, although it can only solves some part of the problem.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Primary subsistence
  • Secondary subsistence
  • Universal substance
  • Essential primary predication
  • Artificial common predication