Propositions Refractory to the Theory of Predication in the Thought of Seyed Ṣadr al-Dīn Dashtakī

Articles in Press

Document Type : Research Paper

Author

Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran

Abstract

The theory of predication seeks to explain predicative propositions, each of which rests on certain principles. While these principles account for some propositions, they encounter difficulties in explaining others. Dashtakī refers to two theories of predication within the Islamic philosophical–logical tradition, contending that both are incapable of explaining certain kinds of propositions. In my view, the problematic propositions for these theories can be classified into ten categories, which I call “propositions that the theory of predication cannot explain.” According to Dashtakī, earlier theories of predication attempted to integrate the attributes of the subject or predicate into the theory itself—a move that ultimately undermined their explanatory power. He therefore formulated a new theory of predication, incorporating specific elements to address these challenging propositions. The denial of relationality, the theory of the indeterminacy of the derived term (mushtaq), and a particular reading of the far‘iyya rule—each consistent with his theory of predication—enable him to tackle these issues. Propositions such as al-insān mawjud (“man exists”) are among the most problematic. Accepting relationality (nisba) within the theory of predication leads to an inevitable duality between “man” and “existence” in external reality; the conventional theory of the derived term regards “existence” as abstracted from man only when actual existence is established for him; and the rule known as far‘iyya requires the prior existence of man. In this article, while presenting my interpretation of Dashtakī’s theory and its components, I demonstrate how this theory aims to explain challenging propositions such as al-insān mawjud. In Dashtakī’s view, previous theories of predication suffered from a fundamental flaw: they incorporated the specifics of the subject or predicate into the theoretical framework itself, thereby rendering them unable to account for certain propositions.

Keywords

Main Subjects

References

ابن سینا، حسین (1404). الالهیات من کتاب الشفا. تصحیح سعید زائد. قم: مکتبه آیه الله المرعشی.
اسدی، سیاوش؛ اکبریان، رضا؛ سعیدی‌مهر، محمد؛ نبوی، لطف الله (1393). «تبیین وجود‌شناختی حمل از نظر ملاصدرا و علامه طباطبایی». فلسفه و کلام اسلامی، 1 (47)، 1 ـ 17.
بهمنیار، ابن مرزبان (1375). التحصیل. چ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حسینی سنگ‌چال، سید احمد؛ سعیدی مهر، محمد (1398). «نظریه حمل سید صدرالدین دشتکی». مجله منطق پژوهی، 2 (پیاپی 20)، 107 ـ 128
حسینی سنگ‌چال، سید احمد (1403). «اتصاف ماهیت به وجود در آراء جلال الدین دوانی و انتقادات صدرالدین و غیاث الدین دشتکی». اندیشه فلسفی، 5 (1)، 97 ـ 108.
ــــــــــ (1401). «قاعده فرعیه در سازمان فکری محقق دوانی». تاریخ فلسفه اسلامی، 1 (4)، 121ـ 142.
ــــــــــ (1402). «مسئلۀ اتصاف ماهیت به وجود از دیدگاه سیدصدرالدین دشتکی و ارزیابی روایت ملاصدرا از او». خردنامه صدرا، 4 (28)، 81 ـ 102.
دشتکی، صدرالدین (الف). الحاشیه القدیمه علی الشرح الجدید. مجلس شورای اسلامی. ش1755.
ــــــــــ. (ب). الحاشیه القدیمه علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه آستان قدس رضوی. ش1353خ.
ــــــــــ. (ج). الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه مدرسه سپهسالار. ش1368.
ــــــــــ. (د). الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه مجلس شورای اسلامی. ش1756.
ــــــــــ. (ه). الحاشیه الجدیده علی الشرح الجدید. نسخه خطی. کتابخانه آستان قدس رضوی. ش473.
دوانی، جلال الدین. (الف). الحاشیه الاجد علی الشرح الجدید للتجرید. نسخه خطی. کتابخانه مجلس شورای اسلامی. شماره 10146.
رازی، قطب الدین (1390). شرح المطالع. به انضمام حواشی جرجانی. قم: انتشارات ذوی القربی.
شیرازی، محمد (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه. ج1. بیروت:‌دار احیاء التراث العربی.
ــــــــــ (1302). مجموعه الرسائل التسع؛ رساله الإتصاف. قم؛ مکتبه المصطفی.
قوشچی، علی بن محمد (1393). شرح تجرید العقائد. به انضمام حواشی قدیم دوانی. تصحیح محمد حسین زارعی رضائی. قم: انتشارات رائد.
 
Philosophy and Kalam

Articles in Press, Accepted Manuscript
Available Online from 19 August 2025

Files

Share

How to cite

Statistics