The Ontological Status of Conventional Affairs An Ontological Formulation of the Theory of Conventional Entities

Document Type : Research Paper

Author

Department of Educational Sciences, Farhangian University, Tehran, Iran

Abstract

The theory of iʿtibārīyāt (conventional entities) has generally been regarded as an epistemological perspective aimed at explaining the content of performative and moral concepts and propositions, which argues that conventional cognitions lack referents. One of the foundational principles of this theory is that “conventional entities are grounded in realities.” This raises the question: What are these realities? Addressing this question requires an ontological perspective and formulation of the theory. According to the definition, convention (iʿtibār) consists in “ascribing the limit of one thing to another.” In an ontological account, existents are divided into real existents and conventional existents. To analyze this division, six elements are identified as essential to convention (iʿtibār), understood as an act. It is demonstrated that the realities referred to by ʿAllāmah Ṭabāṭabāʾī as the “real basis of convention” fall into three categories: (1) a reality that serves as the “origin of convention,” whose limit is ascribed to another thing; (2) an entity that, while having its own limit, serves as the “subject of convention” and receives the attributed limit; and (3) the resemblance or relation between the origin and the subject of convention that justifies the attribution of the original limit to the other, namely the “aspect of convention.” According to this analysis, the “conventional existent,” as the product of convention (iʿtibār), is a composite reality consisting of existence and a limit attributed by convention. In this article, by adopting the interpretation of quiddity (māhiyyah) as the “limit of existence” realized in the mind of the investigator, a coherent account of epistemological and ethical realism is presented.

Keywords

Main Subjects

References

آقا نظری، حسن (1388). «جایگاه اعتباریات در روابط اقتصادی-اجتماعی»، نشریه مطالعات اقتصاد اسلامی، 1 (1)،
پارسانیا، حمید و دانایی فرد، احمدرضا و حسینی، سید ابوالحسن (1393). «دلالت‌های نظریۀ اعتباریات برای تحول در علوم انسانی». فصلنامه اسلام و مطالعات اجتماعی، 2(1) ،23.
ترکاشوند، احسان و میرسپاه، اکبر (1389). تفسیری نو از اعتباریات علامه طباطبایی با نگاهی تطبیقی بر رساله اعتباریات و تفسیر المیزان، فصلنامه معرفت فلسفی، 8(1) ، 25.
جوادی آملی، عبداله (1378)، حیات حقیقی انسان (جلد 15 تفسیر موضوعی)، قم: اسراء.
ــــــــــ (1389). تفسیر انسان به انسان. قم: اسراء.
ــــــــــ (1393)، تحریر رساله الولایه، قم: اسراء.
خسروپناه، عبدالحسین و عاشوری، مهدی (1392). تحلیل معرفت، درآمدی بر معرفت‌شناسی نوصدرایی 1. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
سروش، عبدالکریم (1358)، دانش و ارزش. تهران: یاران
شریفی، حسام الدین (1395)، «رابطه اعتباریات و تکوین از نظر آیت الله جوادی آملی»، نشریه حکمت اسرا، 8 (2)، 5-26.
شیرازی، سید رضی (1387)، درس‌های شرح منظومۀ حکیم سبزواری. ویرایش و تنظیم ف. فنا. تهران: حکمت.
شیرازی، صدرالدین (1392)، شرح هدایه الاثیریه. تصحیح و تحقیق مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ــــــــــ (1410)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه؛ بیروت؛ داراحیاء التراث العربی.
طباطبایی، سید محمد حسین (1417)، نهایه الحکمه، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
ــــــــــ (1361)، «رسالة الولایه»؛ یادنامه مفسر کبیر علامه طباطبایی، قم، شفق.
ــــــــــ (1362)، رسائل سبعه، قم، بنیاد علمى و فکرى علّامه طباطبایى.
ــــــــــ (1379)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، جلد 6 مجموعه آثار، قم: صدرا.
ــــــــــ (1388)، المیزان، ترجمه موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عاشوری، مهدی و خسروپناه، عبدالحسین (1395)، «واقع‌نمایی و ارزش معرفتی شناختهای ظنّی بر مبنای نظریۀ اعتباریات علامه طباطبایی»، دوفصلنامه فلسفه و کلام اسلامی (49) 1، ص 55-73. تهران: دانشگاه تهران.
ــــــــــ (1398)، «نقش ادراکات حقیقی و اعتبار در حکایت‌گریِ غیرذاتی»، فصلنامه حکمت اسلامی (6) 4، صص 39-64. قم: مجمع عالی حکمت اسلامی
ــــــــــ (1401). انسان‌شناسی نوصدرایی و علوم انسانی. تهران: مرکز پژوهشهای علوم انسان‌شناسی اسلامی صدرا.
قائمی‌نیا, علیرضا و حکمت مهر, محمد مهدی (1402). «پدیدارشناسی اعتباریات و نیهیلیسم اعتباری سایبر براساس آرای علامه طباطبایی». فصلنامه تاریخ فلسفه اسلامی. دوره 2 شماره. 5
کاشی‌زاده, محمد (1396). «تقریری واقع‌گرایانه از اعتباریات علامه طباطبایی (ره)». فصلنامه علمی پژوهشی قبسات، 22(85)، 1-18.
کرمی قهی، محمدتقی (1394). «نظریۀ اعتباریات به‌مثابۀ نظریه‌ای انسان‌شناختی»، فصلنامه نقد و نظر، 20 (4)، 132-156.
مصلح، علی اصغر (1393). «اعتباریات علامه طباطبائی مبنای طرحی فلسفی برای فرهنگ»، فصلنامه حکمت و فلسفه، 9 (4)،
ملایی، رضا و سوزنچی، حسین (1398). «چیستی اعتباریات اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبایی و لوازم روش‌شناختی آن در حوزه علوم اجتماعی»، فصلنامه حکمت اسلامی، 6 (20)، 101-115.
موسوی، هادی و سیدحمیدرضا حسنی (1395). نقش نظریۀ اعتباریات در جایگا‌ه‌شناسی علم انسان‌شناسی، نشریه انسان‌پژوهی دینی، 13 (35)، 159-181.
میراحمدی، منصور و یزدانی مقدم، احمدرضا (1389). بررسی تطبیقی اعتباریات در رساله‌های منطقی علامه طباطبایی، فصلنامه آیین حکمت، 2 (5)، 131.-140.
میرحسینی، سیدامین و سیف، سیدمسعود و حسامی فر، عبدالرزاق و فتح طاهری، علی (1399). هستی‌شناسی اعتباریات؛ اعتبار به‌مثابۀ نحوه هستی انسان در جهان مادی، خردنامه صدرا دوره 25 زمستان 1398 شماره 2 (پیاپی 98)
نیلی‌پور، رضا (1394)، زبان‌شناسی‌شناختی، تهران: هرمس.
Philosophy and Kalam
Volume 58, Issue 1
Spring & Summer 2025
August 2025
Pages 265-286

Files

Share

How to cite

Statistics