زشتی‌شناسی در اندیشۀ سهروردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکترا، هنرهای اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

2 دانشیار، گروه هنرهای اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

مفهوم زشتی در جهان اسلام، مفهومی وابسته به زیبایی است و هنگامی در عرفان اسلامی هویت می‌یابد که عارف، قصدِ توضیح مفهوم زیبایی را داشته باشد و اشاراتی به همتای مخالفِ زیبایی یعنی زشتی ‌کند. سهروردی از جمله حکمای مسلمان است که علاوه بر توضیح و تفسیر زیبایی به توصیف عالم خیال و قوۀ متخیله می‌پردازد که نقش عمده‌ای در آفرینش زیبایی و به تعبیر دیگر در توصیف مفهوم زشتی دارد. در نوشتار پیش‌رو ضمن بررسی مصنفات شیخ اشراق به جست‌و‌جوی مفهوم زشتی در آثار شیخ پرداخته‌ایم. در ادامه به مظاهر و نمودهای مختلف زشتی در آثار سهروردی پرداخته و انواع زشتی از قبیل زشتی‌های محسوس، زشتی‌های معقول و زشتی‌های خیالی را در دستگاه فکری وی مشخص کرده‌ و در پایان نشان داده‌ایم که چگونه زشتی به مثابه ظلمت و تاریکی، با نور در جدال است. نوری که در بنیان‌های فلسفی سهروردی از مصادیق آشکار زیبایی و حُسن به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Essence of Ugliness in Suhrawardī’s Philosophical Discourse

نویسندگان [English]

  • Safora Fazlellahi 1
  • Amir-Hossein Chitsazian 2
1 PhD,, Department of Islamic Arts, University of Kashan, Kashan, Iran
2 Associate Professor, Department of Islamic Arts, University of Kashan, Kashan, Iran
چکیده [English]

In this exploration, we delve into the profound concept of beauty and its antithesis—ugliness—through the lens of the philosopher Suhrawardī. Renowned for his emphasis on Illuminationism and the boundless realm of imagination, Suhrawardī’s discourse extends beyond the luminous to encompass the very essence of ugliness. Our purpose is to unravel the enigma of what Shaikh-i-Ishraq truly meant by ugliness and how he articulated it within the framework of his philosophical tenets. Through meticulous analysis, we discern various facets of ugliness: the palpable, the perceptible, and the ethereal, all interwoven within Suhrawardī’s literary tapestry. Ultimately, we witness how ugliness, akin to darkness, stands in stark contrast to the radiant light—a symbol of beauty and virtue—pervading Suhrawardī’s profound philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ugliness
  • Beauty
  • Dark and Illuminated Suspended Images (Suwar Mu‘allaq Zulmaniyya)
  • Suhrawardi
  • Illuminationism (Hikmat al-Ishrāq)
قرآن کریم، ترجمه فارسی بر اساس ترجمه تفسیر طبری از جمعی از علمای ماوراءالنهر، به اهتمام محمدعلی منصوری، (1390) تهران: انتشارات انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایرانی
اکو، امبرتو (1995) تاریخ زشتی، مترجمان هما بینا و کیانوش تقی‌زاده انصاری. چ اول، تهران: موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن
افلاطون (1367) دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، چ اول، تهران: خوارزمی
بلخاری، حسن (1384) مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی (دفتر دوم کیمیای خیال)، چ اول، تهران: انتشارات سوره مهر
پازوکی، شهرام (1400) حکمت هنر و زیبایی در اسلام، چ هفتم، تهران: موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن
پورحسن، قاسم (1388). تأثیر فلسفه نور و اشراق بر تأملات سیاسی سهروردی، خردنامه، شماره 57، پاییز 1388، صص 4-21
تاونزند، دبی (1393) فرهنگ‌نامه تاریخی زیبایی‌شناسی، ترجمه فریبرز مجیدی، چاپ اول، تهران: موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن
رحیمیان شیرمرد، محمد و عباس ذهبی (1397) ظهور زیبایی و هیأت هنری در پرتو انوار اشراقی، فصلنامه فلسفی شناخت، تابستان 1397، صص 167-186
چیتیک، ویلیام (1385) عوالم خیال: ابن عربی و مسئله کثرت ادیان، ترجمه نجیب‌الله شفق، چ اول، قم: مرکز انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی
سهروردی، یحیی بن حبش (1372) مجموعه مصنفات شیخ اشراق (4 ج)، تصحیح هانری کربن، سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
شفیعی، فاطمه و علیرضا فاضلی (1392) زیبایی و شأن وجودی آن نزد سهروردی، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش‌های هستی شناخت، سال دوم، شماره 3، صص 101-122
شیرازی، قطب‌الدین (1384) شرح حکمة‌الاشراق، به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
شیخ‌الاسلامی، علی (1399) خیال، مثال و جمال در عرفان اسلامی، چ پنجم، تهران: موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن
طباطبایی، محمدحسین (1374) ترجمه تفسیر المیزان، جلد 13. چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی
غفاری، ابوالحسن (1394) زیبایی‌شناسی و هنر در افلاطون، فصلنامه علمی-پژوهشی قبسات، سال بیستم، شماره 78، (صص 61-84)
فلوطین (1366) دوره آثار فلوطین، ترجمه محمدحسن لطفی، چاپ اول، تهران: انتشارات خوارزمی
کربن، هنری (1374) ارض ملکوت، ترجمه سید ضیاء‌الدین دهشیری، چ دوم، تهران: کتابخانه طهوری
کمالی‌زاده، طاهره (1392) مبانی حکمی هنر و زیبایی از دیدگاه شهاب‌الدین سهروردی، چ دوم، تهران: موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن.
مفتونی، نادیا (1397)، ربط و نسبت مفاهیم زیبایی و عشق نزد بوعلی و سهروردی، فصلنامه فلسفه و کلام اسلامی، سال پنجاه و یکم، شماره دوم، صص 279-295