آموزه ی «دهر» میرداماد: راهی برای برون شد از اشکال تأخیر زمانی به واقع‌گروی خام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران، تهران ایران؛

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

واقع ­گروی خام یکی از دیدگاه­ ها در باب ادراک حسّی است که می­گوید: به هنگام ادراکْ ما از خودِ واقعیت خارجی و ویژگی ­هایش - نه با امری دیگر همچون داده­ ی حسّی و نه از طریق امری دیگر همچون حالات ذهنی بازنمودی - آگاه می­ شویم. از مهم­ ترین اشکالات به این دیدگاه استدلال تاخیر زمانی است که می­گوید: چون ممکن است در زمان رسیدن نور به چشم و رسیدن نورون­ها به مغز شیء خارجی از بین برود یا در ویژگی ­هایش تغییر کند، بنابراین نمی­ توان گفت ما از خودِ شیء خارجی آگاه می‌شویم. در این پژوهش ما با رویکردی تحلیلی - تحلیل مفهومی و سیستمی - و با استفاده از آموزه­ی «دهر» میرداماد به این اشکال پاسخ داده و می­گوییم: اشیاء فیزیکی جنبه­ ی ثابتی هم دارند که به هنگام ادراک حسّی ما با آن جنبه مرتبط می­ شویم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mīr Dāmād’s «Dahr» Doctrine; A Way Out of the Time-Lag Objection to the Naïve Realism

نویسندگان [English]

  • Morteza Motevalli 1
  • Mahdi Azimi 2
1 PhD Student of Islamic Philosophy at the University of Tehran
2 Associate Professor of Islamic Philosophy at the University of Tehran;
چکیده [English]

Naïve realism is one of the theories of perception that says: while perceiving, we become aware of the very external facts and their properties—not through something else such as sense data nor through something else such as representational mental states. Of the most important objections to this theory is the time-lag argument, which says: because it is possible that an external fact disappears or changes its properties while the light is reaching to the eyes and then to the brain. It cannot be said that we become aware of the very external fact. In this inquiry, we, with an analytical approach—conceptual and systematic analysis—and using Mīr Dāmād’s «Dahr» doctrine, reply to this objection and show that physical objects have a static aspect too, to which we connect when we perceive.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Naïve Realism
  • Time-Lag Argument
  • Dahr Doctrine
  • Perception

مراجع

  1. ابن­ سینا، حسین ابن عبدالله، الشفاء: الطبیعیات: النفس، تحقیق محمود قاسم، قاهره: دارالکاتب العربی للطباعة و النشر، 2012.
  2. پوراسماعیل، یاسر، «واقعیت­ها و مسائل پیش روی نظریه­ های ادراک حسّی»، نقد و نظر، دوره 21، شماره 2، صص62-94، 1395ه.ش.
  3. قاسمی­ مقدّم، خدیجه و لاله حقیقت، «ایرادهای وعاء دهر میرداماد از منظر ملاصدرا و جایگاه آن نزد حکیم سبزواری»، اندیشه دینی، دوره 20، شماره 3، صص97-118، 1399ه.ش.
  4. مصطفوی، زهرا، «آثار نظریه دهر و حدوث دهری در حکمت یمانی میرداماد»، اندیشه دینی، دوره 7، شماره 1، صص21-40، 1386ه.ش.
  5. ملّاصدرا، محمّد ابن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة ج8، تحقیق علی­اکبر رشاد، چاپ اوّل، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1383ه.ش.
  6. میرداماد، محمدباقر، «الإیماضات» در مصنّفات میرداماد ج1، تحقیق عبدالله نورانی، چاپ اوّل، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1381ه.ش.
  7. میرداماد، محمدباقر، الصراط المستقیم، تحقیق علی اوجبی، چاپ اوّل، تهران: میراث مکتوب، 1381ه.ش.
  8. میرداماد، محمدباقر، الأفق المبین، تحقیق حامد ناجی اصفهانی، چاپ اوّل، تهران: میراث مکتوب، 1391ه.ش.
  9. میرداماد، محمّدباقر، کتاب القبسات، تحقیق مهدی محقّق و دیگران، تهران: دانشگاه تهران، 1367ه.ش.
  10. یزدان­پناه، سیّد یدالله، حکمت اشراق ج2، چاپ دوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391ه.ش.
  11. Adamson, Peter, A History of Philosophy without Any Gaps: Philosophy in the Islamic World, Volume 3, United Kingdom: Oxford University Press, 2016.
  12. Carrier, L. S., “The Time-Gap Argument”, Australasian Journal of Philosophy, Volume 47, No. 3, pp. 263-272, 1969.
  13. Fish, William, Philosophy of Perception: A Contemporary Introduction, Routledge: New York and London, 2021.
  14. Genone, James, “Recent Work on Naïve Realism”, American Philosophical Quarterly, Volume 53, Issue 1, pp. 1-25, 2016.
  15. Gu, Zhiwei, “The time‑lag argument and simultaneity”, Synthese, Volume 199, Issue 3-4, pp. 11231-11248, 2021.
  16. Langsam, Harold, “The Theory of Appearing Defended” in Disjunctivism: Contemporary Readings, Edited by Alex Byrne and Heather Logue, Cambridge: MIT, 2009.
  17. Le Morvan, Pierre, “Arguments against Direct Realism and How to Counter Them”, American Philosophical Quarterly, Vol. 41, No. 3, pp. 221-234, 2004.
  18. Moran, Alex, “Naïve Realism, Seeing Stars, and Perceiving the Past”, Pacific Philosophical Quarterly, Volume 100, Issue 1, pp. 202-232, 2018.
  19. Olding, A., “The Time-Gap Argument”, Metaphilosophy, Volume 9, No. 1, pp. 44-57, 1978.
  20. Power, Sean Enda, “Perceiving External Things and the Time-Lag Argument”, European Journal of Philosophy, Volume 21, Issue 1, pp. 94-117, 2010.
  21. Suchting, W. A., “Perception and the Time-Gap Argument”, The Philosophical Quarterly, Volume 19, No. 74, pp. 46-56, 1969.
فلسفه و کلام اسلامی
دوره 55، شماره 2
اسفند 1401
صفحه 442-431

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار