Explanation and Justification of the Theory of Fitrah from Mortaza Motahhari’s Perspective based on the Inference to the Best Explanation Model

Document Type : Research Paper

Authors

1 MA, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran.

3 Associate Professor, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Human sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.

Abstract

Fitrah (human nature) is a vital principle in the Islamic worldview. Its numerous impacts in various philosophical discussions, including the philosophy of religion, ethics, history, epistemology and the problem of knowledge, educational philosophy, legal philosophy, and political philosophy, indicate its significance and importance. Mortaza Motahari referred to fitrah as the "mother principle" in Islamic culture and teachings, and in his various works, he examined the effects and implications of fitrah in humans, considering it a continuation of the general essential movement of existence. However, beyond citing verses and hadiths, he rarely focused on the rational proof of the principle of fitrah, more so providing a general methodology (which, according to the author, can be based on the model of inference to the best explanation). This research, using a descriptive-analytical method and by gathering and analyzing information, first examines the essence of fitrah and human innate qualities, then aims to establish the existence of fitrah in humans. Different justifications for the existence of human tendencies in humans are analyzed to identify the correct explanation. Subsequently, some of the effects and outcomes of fitrah are explored, including the argument of fitrah in theism, the impact of fitrah on epistemology and the problem of knowledge, ethics, the philosophy of history, educational philosophy, and sociology.

Keywords

Main Subjects

References

قرآن کریم
ابن‌حیّون، نعمان‌بن‌محمّد مغربی. (1385). دعائم‌الاسلام. قم: مؤسسة آل‌‌البیت علیهم‌السلام.
ابن فارس، احمدبن‌فارس. (1404ق). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
احمدی سعدی، عباس (1384). درآمدی بر نظریه فطرت. نامه حکمت، شماره 5.
جوادی آملی، عبداللّه. (1376). تفسیر موضوعی قرآن کریم، فطرت در قرآن. قم: مرکز نشر اسراء.
ــــــــــ  (1395). بررسی فطرت در قرآن. دو فصلنامه تخصصی علوم قرآن و تفسیر معارج؛ سال اول، شماره دوم.
جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد. (1376ق). الصحاح، تاج‌اللغة و صحاح‌العربیة. بیروت: دارالعلم للملایین.
خمینی، روح‌الله. (1376). مصباح الهدایۀ إلی الخلافۀ و الولایۀ. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمّد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
رامین، فرح و اکبرزاده نجار، فاطمه. (1397). خداجویی فطری آدمی؛ بررسی و مقایسه آراء اندیشمندان معاصر اسلامی. ماهنامه معرفت، سال بیست و هفتم شماره 5، پیاپی 248.
رشاد، علی‌اکبر. (1384). فطرت به مثابه دالّ دینی. فصلنامه قبسات، پیاپی 36.
سوزنچی، حسین. (1399). فطرت به مثابه یک نظریه انسان‌شناختی رقیب برای علوم انسانی مدرن. آیین حکمت، شماره 44، 7-38.
صالح، صبحی. (1414ق). نهج‌البلاغه. قم: مؤسسة دارالهجرۀ
صدرالدین شیرازی، محمّدبن‌ابراهیم. (1368). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. قم: مکتبة‌المصطفی.
طباطبایی، محمّدحسین. (1368). اصول فلسفه و روش رئالیسم (جلد 2. مقدّمه و پاورقی از مرتضی مطهّری). تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: موسسه الأعلمی للمطبوعات.
مطهّری، مرتضی. (1362). آینده انقلاب اسلامی ایران. قم: صدرا.
ــــــــــ  (1369). فطرت. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1371). عدل الهی. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1375). انسان و ایمان. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1375). جامعه و تاریخ. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1375). وحی و نبوّت. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1376). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1390). هدف زندگی. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1396). جامعه و تاریخ در قرآن. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1397). انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1398). فطرت در قرآن. تهران: صدرا.
ــــــــــ (1398). فطرت و تربیت. تهران: صدرا.
ــــــــــ  (1398). فطری‌بودن دین. تهران: صدرا.
قدردان قراملکی، محمدحسن. (1384). خداشناسی فطری (ادلّه و شبهات). فصلنامه قبسات، پیاپی 36.
Philosophy and Kalam
Volume 57, Issue 1
August 2024
Pages 133-155

Files

Share

How to cite

Statistics