ORIGINAL_ARTICLE
عرفان ابن سینا در آثار فرانسویان دو سدۀ اخیر
در قرن نوزدهم با پیدایش مکتب های ادبی در فرانسه و توجه به آثار ادبی و عرفانیمشرق زمین، کار نویسندگان و مترجمان رسائل و نوشته های ابن سینا آغاز شد. آن هاابن سینا را ابن سینای ارسطویی که ناقل میراث ارسطویی و نوافلاطونی به غرب بودمی شناختند.فرانسویان این پرسش را مطرح کردند که چرا ابن سینای ارسطویی به نگرش هایعرفانی پرداخته است. آن ها با طرح این مسئله که آیا می توان بین این دو جریان فکریوحدتی ایجاد کرد یا نه، در آثارشان به سه گونه نظریه مبادرت ورزیدند. گروهی تلاشکردند تا پیوندی بین آثار عرفانی او با نگرش ها و نوشته های فلسفی بیابند و گروهی ازمحققان دربارۀ شخصیت و آثار عرفانی او تردیدی نکردند و با صراحت گفتند کهابن سینا در آثارش از مراحل سیر و سلوک عارفانه و مکاشفاتی ذکر می کند که قالبیرمزگونه و استعاری دارد که نشان از تجربۀ شخصی و عملی اش می باشد، و گروه سوماو را فیلسوفی ارسطویی معرفی کردند که صرفاً ناقل سخنان صوفیان و عارفان بودهاست. ما در این مقاله توصیف و تحلیل این سه دیدگاه خواهیم پرداخت.
https://jitp.ut.ac.ir/article_31934_b955572de898e619f4250f2c0c2cb4e0.pdf
2013-03-21
1
21
10.22059/jitp.2013.31934
ابن سینا
عرفان
آثار فرانسویان
محبعلی
آبسالان
1
استادیارگروه ادیان وعرفان، دانشگاه سیستان وبلوچستان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی پدیدۀ تخلخل و تکاثف در طبیعیات فلسفۀ اسلامی
(بحثی منتقدانه از منظر دانش فیزیک)
«تخلخل» و «تکاثف» دو اصطلاح در علم طبیعیات هستند که در معانی متعدّدی بهکار رفتهاند. در این مقاله معانی مختلف این دو اصطلاح، اعم از حقیقی، غیرحقیقی، و مجازی، و تفاوت آنها با نموّ و ذبول، سمن و هزال، ورم و نیز زیادت و نقصان مصنوعی بیان شده و به شرح انواع مختلف آنها از قبیل: طبیعی و قسری، ذاتی و عرضی، جسمانی و روحانی پرداخته شده است. سپس با بیان دلایل فلاسفۀ مشاء و ارائۀ آزمایشهای تجربی در اثبات تخلخل و تکاثف حقیقی، به نقد و بررسی این دلایل از منظر دانش فیزیک پرداخته و نشان داده شده است که گرچه به برخی از این دلایل ایراداتی وارد است، در مجموع میتوان از تخلخل و تکاثف حقیقی دفاع کرد و سخن مخالفان این نوع از تخلخل و تکاثف، همچون شیخ اشراق، صحیح بهشمار نمیآید.
https://jitp.ut.ac.ir/article_31935_93af1b4f8fd04dc95d610b28dac2a3e1.pdf
2013-03-21
23
53
10.22059/jitp.2013.31935
تخلخل
تکاثف
انبساط
انقباض
طبیعیات
فیزیک
فلسف اسلامی
سعید
انواری
1
استادیار فلسفه و کلام اسلامی، گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبایی
LEAD_AUTHOR
عباس
انواری
2
استاد فیزیک، دانشگاه صنعتی شریف.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقسم تصور و تصدیق از منظر معرفتشناسی نوصدرایی
تفکیک «تصور» و «تصدیق» از تمایزهای اصلی است که متقدمین در منطق و متأخرین در معرفتشناسی از آن بهره بردهاند، هر دو گروه مقسم این دو را «علم حصولی» میدانند، این تقسیم در «معرفتشناسی نوصدرایی» برای اقسام معرفت به کار رفته است، اما نمیتوان «تصدیق» را در اصطلاح معرفتشناسی بنا بر تعریف فلسفۀ اسلامی «علمحصولی» دانست. این تحقیق با مرور ادبیات فیلسوفان مسلمان به ویژه نوصدراییان، مدعی است که تفکیک تصور و تصدیقْ هستیشناختی، و «علم حصولی» به عنوان مقسمْ «هستی علمی» است. اما استعمال «تصدیق» در منطق و معرفتشناسی مساوق با «قضیه» میباشد، نه یک «هستی علمی» که در عین بساطت خارجی در تحلیل عقلی دو مفهوم «حکایت» و «حکم» از آن انتزاع میشود. «تصدیق» در منطق به معنای «اذعان به صدق قضیه» و در معرفتشناسی به معنای «معرفت به تحقق یا عدم تحقق یک امر» است. پیشنهاد میشود برای امور متناظر با «تصور» و «تصدیق» در معرفتشناسی از «معرفت تصوری» و «معرفت تصدیقی» استفاده شود.
https://jitp.ut.ac.ir/article_31936_78283ccab5c9a60e46cdb0aaf00a87f4.pdf
2013-03-21
55
77
10.22059/jitp.2013.31936
تصور
معرفت تصوری
تصدیق
معرفت تصدیقی
معرفت شناسی
نوصدرایی
عبدالحسین
خسروپناه
akhosropanah@yahoo.com
1
دانشیار مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
LEAD_AUTHOR
مهدی
عاشوری
ashoori@irip.ir
2
دانش آموخته ی کارشناسی ارشد پیام نور تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
راهکار متمایز ملاصدرا از ابن سینا در رفع "اجتماع دو مقوله"
در وجود ذهنی و کارایی آن
ارسطو، علی رغم اینکه «کلی جواهر» را جوهر دانسته است، علم را عرض میداند. این امر این پرسش را رقم زده است که «کلی جوهر» چگونه میتواند در عین جوهر بودن، عرض باشد؟ ابنسینا در پاسخ، موضوع گزارۀ مورد نزاع را از «صورت ذهنی جوهر» به «ماهیت جوهر» تغییر داده است، تا صدق آن را در قالب حمل شایع صناعی بالذات تضمین نماید. ملاصدرا با توجه به این تغییر و نقد ابن سینا، راه چاره را در طرح حمل اولی ذاتی دانسته است. با بررسی راهکار ابنسینا و ملاصدرا می توان به خوبی ضرورت طرح تمایز «حملین» به وسیلۀ ملاصدرا را دریافت. همچنین میتوان به خوبی پی برد که راه حلهای ایشان علی رغم ادعای قوام صفری یکسان نیست. و نیز نمیتوان آن گونه که فلاحی میگوید راهکار ملاصدرا مبنی بر تمایز حملین را ناکارآمد دانست، اگرچه این راهکار تنها پاسخگوی بخشی از معضل پدیدآمده است.
https://jitp.ut.ac.ir/article_31937_05e6f33f3e4e84fd0765685319a55000.pdf
2013-03-21
79
91
10.22059/jitp.2013.31937
جوهر اول
جوهر ثانی
کلی جوهر
حمل اولی ذاتی
حمل شای صناعی
محمود
زراعت پیشه
m.zeraatpishe@birjand.ac.ir
1
استادیار دانشگاه بیرجند
LEAD_AUTHOR
احد فرامرز
قراملکی
ghmaleki@ut.ac.ir
2
استاد دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
گزاره های همیشه صادق نزد خونجی در منطق مرتبۀ دوم
افضلالدین خونجی، برای نخستین بار در تاریخ منطق، در میان گزارههای حقیقیه و خارجیه، گزارههای همیشهصادق و گزارههای همیشهکاذب را یافته است. این گزارهها پیش از این در منطق مرتبۀ اول صورتبندی شده و مورد بررسی قرار گرفتهاند و نشان داده شده است که صدق همیشگی این گزارهها نیازمند پیشفرض «وجود فرضی معدومات» است. در این مقاله، این گزارهها را در منطق مرتبۀ دوم بررسی کرده و نشان دادهایم که در این منطق، نیازی به پیشفرض یادشده نیست و گزارههای همیشهصادق خونجی بدون هر گونه پیشفرضی در منطق مرتبۀ دوم به عنوان قضیه اثباتپذیرند. اما تحلیل این گزارهها در منطق مرتبۀ دوم نیز کاستیهای خود را دارد. برای نمونه، صورتبندی موجبۀ جزئیه در گزارههای خارجیة الطرفین بسیاری از گزارههای کاذب را صادق میسازد. این نشان میدهد که تحلیل این گزارهها، چه در منطق مرتبۀ اول و چه در منطق مرتبۀ دوم، کاستیهایی دارد و نیازمند زدودن است.
https://jitp.ut.ac.ir/article_31938_5f4f199913a2caff854f473c1cdba01f.pdf
2013-03-21
93
112
10.22059/jitp.2013.31938
قضیّۀ حقیقیه
قضیۀ خارجیه
منطق قدیم
منطق جدید
منطق مرتبۀ
اول
منطق مرتبۀ دوم
اسداللّه
فلاحی
1
استادیار مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
برهان وجودی آنسلم به تقریر زالتا و نقد آن
یکی از صورتبندیهای مربوط به برهان وجودی آنسلم، متعلق به اوپنهایمر و زالتا است که در مقالهای مشترک، بر اساس منطق آزاد و مفهوم تصورپذیری، تقریری از این برهان ارائه دادهاند. این صورتبندی بر دو مقدمه مبتنی است. نوشتۀ حاضر، پس از ارائۀ گزارشی از تقریر اوپنهایمر و زالتا، به تحلیل یکی از مقدمات پرداخته و با گسترش مدل معنایی زالتا، استدلالی برای پشتیبانی از آن ارائه میدهد که بر دو مقدمۀ دیگر استوار خواهد بود. ادعا این است که این صورتبندی با متن آنسلم هماهنگی بیشتری دارد.
https://jitp.ut.ac.ir/article_31939_0f2316f5c0eeb842caeb68a5b893dfa9.pdf
2013-03-21
113
131
10.22059/jitp.2013.31939
برهان وجودی آنسلم
زالتا
اوپنهایمر
منطق آزاد
تصورپذیری
حامد
قدیری
1
دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه منطق؛ دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
داود
حسینی
2
استادیار گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مبانی و لوازم نظریۀ خیال سهروردی
مسألۀ خیال نزد دانشمندان مسلمان از ثم رات معرفتی در مسائل متنوعی چونهستی شناسی، وحی و نبوت، مفهوم سازی و کارکردهای هنر برخوردار است و در نظامفلسفی شیخ اشراق نیز در رابطه ای تلازمی با سایر مسائل ایفای نقش می کن د.شاخص ترین مبانی سهروردی در پردازش نظریۀ خیال قاعد ۀ ابصار است که شیخاشراق آن را در مواضع متعدد بسط داده و براساس آن خیال را به مثابۀ اشراق نفستبیین کرده است. صرف نظر از دلیل شهودی، استدلال عمدۀ شیخ بر خیال اشراقی،ابطال قوای متعدد ادراکی است که براساس آن مرتبه ای در عالم وجود را به مُثُل معلّقهاختصاص می دهد. وی در مسألۀ ادراک حسی و خیالی سنخیت را منتفی می داند.
https://jitp.ut.ac.ir/article_31940_dcdd83022e8291b04e248cb552704d4a.pdf
2013-03-21
133
146
10.22059/jitp.2013.31940
ابصار
خیال
مثل معلقه
قوه
مرایا
سهروردی
نادیا
مفتونی
1
استادیار دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR